خزرتیترخبر: حوزه بهداشت و درمان با طرح تحول سلامت و نظام ارجاع با هدف دسترسی آسان و یکسان آحاد مردم به خدمات بهداشتی و درمانی و ارتقای کیفیت خدمات در بیمارستان‎ها به ‎ویژه دولتی، قدم در راه دشواری نهاده و باوجود دورنمای شفاف و روشن، اما گاه در مسیر خود با موانعی روبه ‎رو می‎شود که نشان‎ دهنده ناهماهنگی بین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با وزارتخانه‌‎ها یا سازمان‌هایی چون تعاون، کار و رفاه اجتماعی و بیمه سلامت و از طرفی نیز نبود رابطه قوی بین بیمار و پزشک خانواده است.

کاهش فرانشیز از 40 درصد به 10 و 5 درصد در مناطق شهری و روستایی و به همین میزان نیز در بیمارستان‎های دولتی و از طرفی رایگان شدن ویزیت به مدد مراجعه به پزشک خانواده ازجمله نتایج به‌دست آمده در تحول نظام سلامت است.

یکی از اهداف مهم نظام سلامت، بالا بردن سواد سلامت است که در دل خود، موضوع انتقال قانون سلامت از سوی پزشکان خانواده به گروه هدف را نیز دارد تا بیمار برای مراجعه به مراکز درمانی دغدغه فکری نداشته و یا دچار سردرگمی نشود.

نظام سلامت برای رسیدن به اهداف خود، نیازمند تعاملات بین‎بخشی است و اکنون طبق شواهد، بیمه‎ها مشکل اصلی بر سر راه این هدف مهم هستند.

* رابطه بیمار و پزشک خانواده تقویت شود

ارتباط بین بیمار و پزشک خانواده باید به اندازه‌ای باشد که هم پزشک به شناخت کلی از بیمار خود رسیده باشد و هم بیمار بتواند تمامی سؤالات و ابهاماتی که برای او در مراجعه به سایر پزشکان یا مراکز درمانی ایجاد می‌شود را از پزشک خانواده بپرسد، هر چقدر این ارتباط نزدیک‌تر و قوی‌تر باشد، پزشک می‌تواند راهنمایی بهتری داشته باشد و بیمار می‌تواند دوره بیماری خود را راحت‌تر به پایان برساند.

در مازندران به‎ واسطه نزدیکی بسیاری از روستاها به شهر و مراجعه روستاییان برای انجام کارهای اداری یا روزمره به شهر، ممکن است برای آنها حادثه‌ای پیش بیاید که ناچار ‎شوند به بیمارستان‌های دولتی مراجعه کنند، آنها دفترچه به ‎دست وارد این مراکز درمانی می‎شوند اما با پاسخ‎هایی از قبیل به «پزشک خانواده یا جانشین او مراجعه کنید»، «دفترچه روستایی را قبول نمی‎کنیم» و «باید ویزیت را آزاد پرداخت کنید»، مواجه می‌شوند.

واقعیت این است که بیماران در بخش تریاژ به سطح یک و دو طبقه ‌بندی می‌شوند، بیماران سطح یک به صورت سرپایی مورد پذیرش قرار می‎گیرند و در سطح دو نیاز به بستری دارند، طبق این فرآیند، یک فرد روستایی در صورتی می‎تواند با دفترچه به بیمارستان مراجعه و خدمات برای او طبق قانون بیمه سلامت لحاظ شود که در سطح دو قرار بگیرد.

حال سؤال این است که یک روستایی با دفترچه بیمه روستایی برای دریافت خدمات درمانی سطح یک یا غیراورژانسی در شهر باید به کجا مراجعه کند که مشمول قانون نظام سلامت شود و ناچار به پرداخت ویزیت و هزینه داروی آزاد نشود.

* چتر بیمه سلامت باز است یا خیر؟

مدیرکل بیمه سلامت مازندران گفت: طبق دستورالعمل اجرایی برنامه پزشک خانواده و بیمه روستایی، مرکز بهداشت هر شهرستان موظف است که برای تمامی مراکزی که فاصله آنها تا شهر بیش از 10 کیلومتر است، محل بیتوته برای پزشک تأمین کند.

رسول ظفرمند اظهار کرد: روستاهایی که زیر پوشش مرکز بهداشتی درمانی شهری روستایی بوده و فاصله کمتر از 10 کیلومتر تا شهر، مناطق شهری یا حاشیه شهرها و روستاهای نزدیک به شهر را دارند، دارندگان دفترچه بیمه روستایی را می‎توان در خارج از ساعت اداری به یک مرکز بهداشتی شبانه‎ روزی در شهر، مرکز معین یا اورژانس بیمارستان ارجاع داد و نیازی به بیتوته در  این مرکز نیست.

وی ادامه داد: در چنین وضعیتی، هزینه‌های مربوطه بر حسب ساعات شیفت شب، از مجموع اعتبارات پزشک مرکز کم می‎شود، ولی اعتبار آن از سوی اداره‌ کل بیمه استان در اختیار مرکز بهداشت شهرستان قرار می‌گیرد تا در قراردادی با بیمارستان به ‌منظور ارائه خدمات به بیمه ‌شدگان ارجاعی پرداخت شود.

مدیرکل بیمه سلامت مازندران بیان کرد: بدیهی است که اداره‌ کل بیمه سلامت، به ‌طور مجزا پرداخت جداگانه به‌ صورت FFS (پرداخت براساس خدمت) ندارد و نباید از پزشک خانواده مرکز برای خدمت در اورژانس بیمارستان استفاده شود.

وی تأکید کرد: براساس تبصره 9 ماده 21 مربوط به بیتوته پزشک خانواده از دستورالعمل اجرایی برنامه پزشک خانواده و بیمه روستایی، دانشگاه علوم پزشکی باید هماهنگی لازم را برای پذیرش افراد دارای دفترچه بیمه روستایی توسط بیمارستان‌ها انجام دهد.

* هزینه‌های سطح یک در بیمارستان‌ها به‌عهده مرکز بهداشت است

ظفرمند بیان کرد: برای استفاده از خدمات پزشک خانواده در ساعات غیر اداری، تمامی هزینه‌های بیماران غیر بستری یا سطح یک که دفترچه روستایی دارند، به‌عهده مرکز بهداشت شهرستان مربوطه است.

براساس این گزارش، با تحقیق کوتاهی در یکی از اورژانس‎های بیمارستان‌های دولتی مازندران به این نتیجه رسیدیم که خدمات‎دهندگان در واحد تریاژ و بخش پذیرش بیمارستان، اطلاع کافی از دستورالعمل اجرایی پزشک خانواده و بیمه روستایی نداشته و نمی‌توانند در هنگام مراجعه دارندگان این دفترچه به بیمارستان، اطلاعات درستی را در اختیار آنها قرار دهند.

بیماران نیز به‌ دلیل آشنا نبودن به قوانین و مقررات، یا باید به ویزیت و هزینه‌های آزاد تن بدهند و یا با همان حال نزار و خسته، به دیار خود بازگردند تا توسط پزشک محل خود مداوا شوند، تنها عده کمی به دنبال راه حل هستند که تعداد آنها به پنج درصد نمی‎رسد.

براساس دستورالعمل ابلاغی، دارندگان دفترچه روستایی برای استفاده از خدمات سطح یک در شهرها باید یا به مراکز بیتوته یا به بیمارستان‌هایی مراجعه کنند که با مراکز بهداشتی شهرستان قرارداد بسته‎اند، در غیر این‎ صورت گویا دفترچه‌ای نداشته و متحمل پرداخت هزینه‌های آزاد می‎شوند.

هرچند بیمار با در دست داشتن دفترچه روستایی و ورود به بیمارستان دولتی انتظار دریافت خدمات را در سطح یک یا دو دارد و بیمارستان موظف به پذیرش اوست، اما پذیرش در سطوح مختلف برای خود قوانینی دارد و اگر از فرآیند نظام ارجاع عبور نکند، برای دارندگان دفترچه روستایی خسارت‎های مالی را در پی دارد.

بیماران باید این اطلاعات را از پزشکان خانواده دریافت کرده تا در صورت مراجعه به شهر و مواجه شدن با بیماری‌های احتمالی سطح یک، دچار سردرگمی و تحمیل هزینه‌های گزاف نشوند.

تنها راه فعلی برای کاهش این هزینه‎های احتمالی، عبور از مسیر نظام ارجاع سلامت است و تا یکسان‎سازی ارائه خدمات به روستائیان و شهروندان باید به همین راه بسنده شود.

اداره ‌کل بیمه سلامت مازندران نیز در فروردین‌ ماه سال‌جاری، در نامه‌ای به مراکز آموزشی درمانی استان اعلام کرده است که این اداره‌کل بابت خدمات سطح یک ازجمله ویزیت دارو، پاراکلینیک و خدمات جانبی مانند بخیه و ...، هیچ‌گونه پرداخت FFS (پرداخت براساس خدمت) ندارد و موارد در تعهد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی است، لذا در صورت مراجعه بیمه‌ شده روستایی به اورژانس بیمارستان و ویزیت سرپایی توسط پزشک عمومی اورژانس و ارسال نسخه‌های مربوطه به اداره‌ کل بیمه سلامت، مشمول تعدیلات می‌شود.

* احتمالات در شرایط سلامت در نظر گرفته شود

با توجه به اینکه از اهداف مهم در برنامه تحول سلامت و نظام ارجاع، ارتقای سواد سلامت و یکسان‎سازی خدمات درمانی برای همگان است؛ خدمات‌دهندگان بخش تریاژ بیمارستان‌ها باید نسبت به قوانین موجود در برنامه پزشک خانواده روستایی اطلاع کافی داشته باشند، ارتباط پزشک خانواده روستایی با بیماران قوی‌تر باشد تا اگر فرد در شرایط سلامت برای کارهای روزمره یا مسافرت، قرار است از روستا برای ساعات یا روزهایی خارج شود، تمامی موارد احتمالی ازجمله بیمار شدن و مراجعه به مراکز درمانی در شهر، توسط پزشک خانواده به بیمار اطلاع‌رسانی شده و بیمار دچار سردرگمی و تحمیل هزینه‌های گزاف درمانی نشود.