به گزارش خزرتیترخبر و به نقل از بلاغ، سرمای شدید چند روزه در آذرماه امسال که موجب یخ‌زدگی باغ‌های مرکبات شمال کشور شد باتوجه به زودتر از موعد پیش‌بینی بودن آن، سبب وارد آمدن خسارت‌های سنگینی به باغداران شد که در ابتدا ستاد مدیریت بحران وزارت جهاد کشاورزی آن را 30 درصد اعلام کرد.

اما پیش‌بینی‌ها از افزایش شدید آمار خسارت‌ها پس از گذشت تنها دو هفته از ماجرا حکایت داشت که اکنون هرچه از زمان آن می‌گذرد ابعاد حادثه و خسارت‌های ناشی از آن بیش از پیش رونمایی می‌شود.

تا جایی که علاوه بر گذشتن از خیر صادرات این محصول، نگرانی‌ها از مشکلات تنظیم بازار شب عید نیز حکایت می‌کنند که این امر در کنار صبر دولتمردان در نپرداختن هرچه سریعتر به این معضل، صدای باغداران و نمایندگان مردم مازندران را درآورده و به نامه ‌نگاری‌ها و مصاحبه‌های انتقادی پیاپی منجر شده است.

کم‌توجهی به بیمه باغداران

حمیدرضا زاهدی یکی از باغداران نکایی ، با اشاره به ضرر بیش از 400 میلیون ریالی خود از سرمای اخیر، اظهار کرد: باتوجه به اینکه بیمه درستی برای باغ وجود ندارد، اکثر باغ‌ها بیمه نبوده‌اند و تلاش مسئولان هم در این زمینه هیچ فایده‌ای نداشته است.

وی افزود: درحالی که بیش از 35 سال از انقلاب می‌گذر اما تعداد انگشت شماری کار خوب در این زمینه انجام نشده و در زمینه محصولات کشاورزی به خصوص باغداران متولی خوبی نداشته و عقب افتاده هستیم.

این باغدار با بیان اسمی بودن بسیاری از تعاونی‌های مرتبط در بخش کشاورزی، خاطرنشان کرد: این تعاونی‌ها در عمل کاری انجام نداده و از طرفی نهادهای دولتی نیز فعالیت قابل توجهی انجام نمی‌دهند.

وی اضافه کرد: شهرستان نکا یکی از بیشترین محصولات باغی را در سطح استان تولید می‌کند اما صنایع تبدیلی مانند کارخانه‌های آب‌میوه‌گیری و کنستانتره در این منطقه وجود ندارد یا سردخانه مجهزی هم ساخته و تجهیز نشده است.

خیال ناراحت باغداران از سیاسیت‌های کشاورزی دولت

مهدی فراهانی از دیگر باغداران نکایی با اشاره به ضرر بیش از 500 میلیون ریالی، اظهار کرد: هیچ بیمه قابل اتکایی برای باغداران وجود ندارد که در زمان وجود بحران‌های این چنینی بتوان به آن دلخوش بود.

وی افزود: دولت هم هیچ کمک خاصی نمی‌کند درحالی که بخش کشاورزی باید جزو اولویت‌های دولت قرار بگیرد تا با پیش‌بینی‌های لازم ابتدا از بروز خسارت جلوگیری شده و درصورت وارد شدن خسارت نیز بتوان آن را مدیریت و جبران کرد.

این باغدار با بیان تلفات بسیار حاصل از سرمای امسال، خاطرنشان کرد: یک کشاورز نباید بر اثر کوچک‌ترین برف، سرما، خشکی یا حتی سیل با ترس و دلهره مواجه شود بلکه باید خیالش از سیاست‌هایی دولت در بخش کشاورزی اتخاذ می‌کند راحت باشد که در واقع اینگونه نیست.

عدم بهره‌مندی از تجهیزات مقابله‌ای

اما علی طاهری مدیر جهاد کشاورزی نکا در همین زمینه در جلسه شورای اداری نکا، گفت: باتوجه به اطلاع‌رسانی سازمان هواشناسی، هشدارهای لازم در قالب اطلاعیه‌هایی به باغداران داده شد اما درواقع سه راه اساسی برای مقابله با این وضعیت وجود داشته است که البته راهکار مقابله ای لازم برای باغداران مازندران فراهم نبوده است.

وی افزود: استفاده از پوشش توری یکی از راه‌های مقابله‌ای بود که هزینه‌ای معادل 120 میلیون تومان برای هر هکتار را در بر می‌گیرد و برای مقابله با سرما، گرما و حتی ریزش تگرگ هم استفاده می‌شود که هیچ باغی در مازندران از آن بهره نمی‌برند.

مدیرجهاد کشاورزی نکا سیستم‌های آبیاری بارانی را دومین راهکار مقابله برشمرد و خاطرنشان کرد: این روش نیز هم برای مقابله با سرما و هم گرما است اما حدود 20 میلیون تومان در هر هکتار هزینه برده که باغ‌های ما به آن مجهز نبوده‌اند.

این مسئول اضافه کرد: سومین روش نیز استفاده از بخاری‌های باغی است که باغ‌های ما از آن نیز بهره‌مند نبودند و حتی با آتش زدن کاه و لاستیک در باغ‌ها عملی شبیه آن انجام شد که تأثیر چندانی نداشته است.

خسارت 60 درصدی به باغ‌های مازندران

وی گفت: مرکبات از نظر مقاومت در برابر سرما تنها تا منفی سه درجه را تاب می‌آورند اما در منطقه تا چند روز دمای زیر سه درجه تجربه شد و خسارت زیادی را به باغ‌ها زد که برآورد یخ‌زدگی به همراه افت کیفیت چیزی معادل 65 درصد خسارت را به باغ‌های نکا وارد کرد درحالی که در مازندران حدود 60 درصد اعلام شده بود.

طاهری تصریح کرد: تا قبل از بروز سرما تنها 10 درصد از محصولات باغداران ازجمله پرتقال‌ها در شهرستان برداشت شده و در انبارها نگهداری می‌شد و مابقی برداشت نشده بود که البته پرتقال به تنهایی نیمی از محصولات باغداران شهرستان بوده است و باقی محصولات ازجمله نارنگی‌های محلی خسارت زیادی وارد نشده است.

وی افزود: مراکز خرید محصولات باغداران در شهرستان فعالیت خود را آغاز کرده و مشغول هستند و تلاش شده تا محصول بیشتری از باغداران تحویل گرفته شوند و این درحالی است که نکا در خرید پرتقال درجه سه جزو شهرهای برتر مازندران به شمار می‌آید.

مدیر جهاد کشاورزی نکا با بیان ارسال بیش از سه هزار تن پرتقال‌های درجه سه صنعتی به سمت کارخانجات، از ادامه‌دار بودن این روند خبر داد و خاطرنشان کرد: باتوجه به بهبود روند خرید از باغداران در روحیه آن‌ها تأثیر مثبتی داشته است چراکه محصولات درجه یک، دو و سه هم اکنون در اتحادیه روستای خورشید در حال خریداری است.

این مسئول اضافه کرد: پرتقال‌های صنعتی با مبلغ 550 تومان و پرتقال‌های غیرقابل مصرف نیز به ازای هر کیلو 350 تومان پس از خارج شدن از چرخه توزیع به باغدار پرداخت می‌شود اما برخی از محصولات ازجمله تامسون از لحاظ اقتصادی خاصیت صنعتی کنستانتره ندارد.

وی گفت: این محصول در رقابت با پرتقال‌های محلی غرب استان برای تولید کنستانتره تقریباً نصف آن محصول می‌دهد که توان رقابت در بازار را ندارد چراکه مشکل اصلی در تولید نیست بلکه در فروش بسیاری از محصولات مکشلات جدی وجود دارد.

طاهری در پایان اظهار کرد: شهرستان نکا با پنج هزار و 500 هکتار سطح کشت مرکبات و تولید حدود 120 هزار تن، چهارمین تولیدکننده مرکبات در سطح مازندران به شمار می‌آید اما در زمینه فروش و وجود صنایع تولیدی وابسته در جایگاه مناسبی قرار ندارد.

خسارت شایعات خرابی محصولات زمین ریخته

محسن یزدانی یکی دیگر از باغداران نکایی در همین زمینه، گفت: سرمای آذرماه به دو شکل باغداران را متحمل ضرر کرد، نوع اول مربوط به عده‌ای از باغداران بود که با تلف شدن محصول آن‌ها متحمل ضرر شدند، نوع دوم نیز افرادی بودند که به صورت سَرگِرد قبل از رسیدن خریداری کردیم اما به فروش نرسید.

وی افزود: با سرمایی که ایجاد شده بود کل محصول روی زمین ریخت و خسارت به حدی بود که برخی از باغدارها به پول سم سالانه خود حتی در حدود پنج میلیون تومان هم نرسیدند و متحمل ضرر شدیدی شدند.

این باغدار با بیان قول تسهیلات 10 میلیون تومانی از سوی جهاد کشاورزی، خاطرنشان کرد: هنوز مبلغی اعطا نشده که بهانه آن را هم برآورد خسارت از سوی مسئولان اعلام می‌کنند البته همین موضوع هم با اهرم‌های فشاری همراه هست که باغدار پشیمان می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه 70 درصد از محصول تامسون باغ وی که زیر درخت ریخته سالم هستند، اضافه کرد: اما آنقدر شایه تلخ بودن و خراب بودن مطرح شد که کسی حاضر به خرید محصولات نیست درحالی که 70 درصد محصولات ریخته از درختان نیز سالم هستند.

وی گفت: دلیل جمع کردن محصول از زیر درخت هم این است که اگر این محصولات زیر درخت باقی بماند کپک زده و موجب آسیب دیدن درخت می‌شود که به همین سبب نمی گذارند زیر درخت بماند.

یزدانی در پایان با اشاره به فلج شدن باغداران زیر این خسارت، اظهار کرد: اکنون که مطرح می‌شود از سوی تعاونی‌ها خرید صورت می‌گیرد اما برای خرید کیلویی 700 تومان نیز شرایط خاصی می‌گذارد که به عنوان مثال سبد 10 کیلویی و میوه‌ها با قیچی چیده شوند درحالی که یک باغدار 80 درصد از محصولش ریخت و تلف شده و تنها 20 درصد باقی می‌ماند.

لزوم توجه ویژه به اقشار آسیب‌پذیر

همچنین آقای احمدی مدیرعامل اتحادیه باغداران نکا با ارائه آماری از خسارت واقعی وارد شده به باغداران، اظهار کرد: از 150 تن بار باغداران در باغ‌ها، 100 تن آن زیر درختان ریخته شده است، بعد به اجبار گفته شد که دو تن در هر هکتار خسارت اعلام شود که مورد موافقت قرار نگرفت چراکه در برابر باغداری که از پنج هزار تا 20 هزار متر مربع زمین تمام سرمایه زندگی‌اش هست حرفی نمی توان گفت.

وی افزود: اکنون که باغداران صحبت می‌شود به دریافت وام قانع شده و رضایت داده‌اند که از مسئولان ازجمله نماینده محترم درخواست شد تا در جلسه‌ای با مردم بنشیند اما حضور پیدا نکردند تا درد باغداران و کشاورزان را بشنوند.

مدیرعامل اتحادیه باغداران نکا با بیان کم شدن بی‌سابقه مراجعه کشاورزان به بانک‌های عامل، خاطرنشان کرد: اکنون شما به بانک‌های کشاورزی اگر مراجعه کنید مشاهده می‌شود که کشاورزان بسیار کمی در آن حضور دارند درحالی که پیش از این مملو از کشاورزان بود دلیل هم این است که کشاورزان بدهکار شده‌اند و حضور پیدا نمی‌کنند چون مردم آبرو و شخصیت دارند.

وی در پایان گفت: مسئولان باید توجه کنند که روستایی‌های ما بهترین اقشار جامعه به شمار می‌آیند که از 22 بهمن تا روز قدس و تمام مراحل حساس نظام و انقلاب فعال هستند بنابراین باید به این قشر از جامعه توجه ویژه کرد.

اقدامات دولت برای کمک به باغداران مازندران

در همین زمینه جعفر احمدی فرماندار نکا که پیش از این با حضور در تعدادی از عرصه‌های باغی مرکبات از نزدیک در جریان کار قرار گرفته بود با اشاره به کمک دولت با خرید تضمینی مرکبات برای حمایت از کشاورزان، اظهار کرد: در حال حاضر موضوع اول دولتمردان و استاندار مازندران، رسیدگی به وضعیت باغداران و خرید و عرضه مرکبات است.

وی افزود: دو مرکز خرید مرکبات درجه یک و دو در شهرستان نکا آماده خرید محصولات و مرکبات است که باغداران می‌توانند با حضور در این مراکز نسبت به فروش محصولات خود اقدام کنند.

فرماندار نکا با تشریح کمک دولت به باغداران، خاطرنشان کرد: ازجمله کمک‌های دولت در این بخش خرید مرکبات درجه سه در مرحله اول بوده است که با توجه به آمادگی کارخانه‌ها برای تبدیل میوه‌ها به آب‌میوه در غرب مازندران، تعدادی از کارخانجات در این مناطق برای خرید مرکبات درجه سه درنظر گرفته که اقدام به ارسال مرکبات شده است.

این مسئول اضافه کرد: خرید تضمینی پرتقال درجه یک با قیمت 834 و درجه دو با قیمت 720 تومان و خرید تضمینی مرکبات دور ریختنی با قیمت 350 تومان از دیگر بسته‌های حمایتی دولت برای خرید مرکبات مازندران است.

وی در پایان تأکید کرد: ارائه بسته‌های حمایتی دولت برای جبران خسارت به باغداران مازندران و تنظیم بازار مرکبات و همچنین ارائه تسهیلات و استمهال وام از جمله کمک‌های دولت به این بخش بوده است که قسمتی از خسارات از این طریق پرداخت می‌شود.

آغاز انتقادات نرم نمایندگان از دولت

در هر صورت شدت خسارت ها و ناتوانی مسئولان دولتی در رفع یا کاهش مشکل باغداران به حدی بود که صدای نمایندگان مازندرانی را درآورد تا جایی که علی‌محمد شاعری رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس به انتقاد صریح از عملکرد دولت پرداخت.

وی افزود: حال مرکبات شمال اصلاً خوب نیست و بحران کامل در باغات شمال حاکم است تا جایی که پس از سرمازدگی، بسیاری از مرکبات ریزش کرده و کشاورزان مرکبات را جمع‌آوری و دفن می‌کنند.

نماینده مردم شرق مازندران در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: حتی مرکباتی هم که روی درخت سالم مانده‌اند مشتری ندارد و آنهایی که ریزش کرده‌اند فاسد شده و اکنون هیچ متولی مشخصی پیگیر مشکلات باغات مرکبات شمال نیست.

این مسئول اضافه کرد: دولت 30 میلیارد تومان برای کمک بلاعوض به باغداران مرکبات شمال تصویب کرده که این رقم تنها 15 درصد رقمی است که کمیسیون کشاورزی مجلس پیشنهاد داده بود، همچنین قرار است تا تسهیلاتی با بهره کم برای به‌سازی و اصلاح باغات مرکبات در اختیار کشاورزان قرار گیرد که هنوز بانک‌های عامل آن مشخص نشده است.

عملکرد ضعیف وزارت جهاد کشاورزی

در ادامه محمد دامادی رئیس مجمع نمایندگان مازندران با انتقاد از عملکرد وزارت جهاد کشاورزی در جریان مشکل باغداران آن را ضعیف ارزیابی و اظهار کرد: درست است هیأت وزیران مصوب کرد باید خسارت‎ها پرداخت شود اما نظام پرداخت بسیار ضعیف است و کشاورزان خسارت‌دیده از این موضوع بسیار ناراضی هستند.

وی افزود: بارها به وزارتخانه اعلام کردیم که متولی این موضوع هستید که حتماً باید در رابطه با باغداران فکر اساسی شود اما همچنان این ضعف به قوت خود باقی است.

رئیس مجمع نمایندگان مازندران با اشاره به اینکه حرف ما این است که وزیر جهاد کشاورزی باید روند کار را از نزدیک مشاهده کند، چرا که جزو وظایف ذاتی اوست، اضافه کرد: این مهم موجب دل‌گرمی و دل‌جویی تولیدکنندگان است.

نیاز مازندران به 875 میلیارد ریال کمک بلاعوض

اما درحالی که دامادی از احتمال ارسال نامه‌ای به رئیس مجلس شورای اسلامی از سوی مجمع نمایندگان مازندران برای پیگیری هرچه سریعتر و بهتر ماجرا خبر داده بود، رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس طی نامه‌ای به رئیس جمهور خواستار رسیدگی هرچه سریعتر دولت به وضعیت باغداران مازندران شد.

وی در متن این نامه با اشاره به خسارت‌های محصولات مختلف در سطح مازندران به علت برودت هوا و بارش برف، بیشترین خسارت‌ها مربوط به محصولاتی مانند پرتقال به علت کامل نشدن رشد فیزیولوژیک با 90 درصد، کیوی با 50 درصد و نارنگی با 30 درصد اعلام شده است.

در ادامه متن این نامه با اشاره به سرمازدگی و غیرقابل مصرف شدن بیش از 70 هزار تن از محصول کیوی به علت حساسیت بیشتر به سرما، به آسیب‌دیدگی گلخانه‌ها به علت قطعی گاز و برق در شهرهایی مانند آمل و بابل و تلف شدن بیش از یک هزار رأس دام سنگین و سبک نیز پرداخته شده است.

همچنین در این نامه با اشاره به وارد آمدن خسارت‌های جبران‌ناپذیر به بیش از 150 هزار بهره‌بردار در حوزه باغ مازندران، برآورد خسارت‌ها در قالب یخ‌زدگی حدود 500 هزار تن پرتقال، شکستگی 20 درصد از باغات، خسارت‌های وارده به دام‌ها و تلفات وارد شده به گلخانه‌ها و زراعت‌های کلزا و علوفه در سطح 30 هزار هکتار از مازندران تشریح شده است.

مجموع خسارت ریالی به بخش کشاورزی مازندران در مجموع به میزان 10 هزار و 100 میلیارد ریال در این نامه اعلام شده و در کنار خسارت‌های مالی، اشاره‌ای هم به فشار روانی و استرس وارد شده به کشاورزان و به‌ویژه باغداران، ناشی از تکرار سرمازدگی در سال‌های 86، 92 و 95 شده است.

در ادامه نیز نماینده مردم شرق مازندران در مجلس شورای اسلامی با اشاره به تصمیم ستاد مدیریت بحران مازندران مبنی بر آماربرداری حداقل 50 درصدی جهاد کشاورزی از پرتقال‌های خسارت دیده و پرداخت کمک بلاعوض به ازای هر کیلو 3 هزار و 500 ریال به باغداران خسارت‌دیده، خواستار کمک بلاعوض 875 میلیارد ریالی برای جمع‌آوری 250 هزار تن پرتقال و پرداخت 50 درصد از خسارت‌ها شد.

نامه نمایندگان مازندران روی میز کار نوبخت

البته کار به همینجا نیز ختم نشد و مجمع نمایندگان مازندران طی نامه‌ای به رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور که به امضای 12 تن از اعضای این مجمع رسیده است خواستار توجه جدی دولت به مصوبه‌ پرداخت خسارت به باغداران شمال شدند و اعلام کردند: تاکنون یک ریال از اعتبارات مصوب تخصیص داده نشده است.

در این نامه نمایندگان مردم مازندران در مجلس شورای اسلامی با تشکر از مصوبه دولت درباره پرداخت خسارت زیان‌دیدگان سرمای آذر ماه، کشاورزان تولیدکننده مرکبات، کیوی استان، خرید تضمینی محصول و انجام خرید توسط سازمان جهاد کشاورزی مازندران خواستار توجه جدی به این مهم شدند و اعلام کردند؛ تاکنون یک ریال از اعتبارات مصوب به مازندران پرداخت نشده که این مسئله موجب نارضایتی و ایجاد شرایط امنیتی شده است.

بازهم عدم مدیریت بحران

براساس این گزارش، با گذشت بیش از 50 روز از زمان سرمای شدید هوا و یخ‌زدگی محصولات مرکبات و کیوی در مازندران، بنابر ادعای نمایندگان مازندران تاکنون تلاش‌ها و پیگیری‌ها به نتیجه نرسیده و با وجود تصویب پرداخت خسارت به باغداران در دولت هنوز اقدام درخوری انجام نشده است.

این امر که نارضایتی شدید باغداران و نمایندگان مردم مازندران در مجلس را به همراه داشته است از سوی دیگر سبب بروز التهاب و اوضاع نابسامان در بازار مرکبات و حتی کیوی شمال کشور شده و موضوع را به یک معضل فرا استانی و حتی ملی بدل کرده است.

درحالی که طبق ادعای کارشناسان، حداقل وابستگی اقتصاد مردم مازندران به محصولات باغی تا 40 درصد اعلام می‌شود که در همین سرمای اخیر از بین رفته که در کنار عدم پرداخت مطالبات ناشی از خسارت‌های سال‌های 86 و 92، به نظر می‌رسد دولت باید اقدام جدی‌تری را برای جلوگیری از خسارت‌های بیشتر و حتی وارد شدن تلفات روحی و معنوی به باغداران انجام دهد.

این در شرایطی است که باتوجه به سود دهی خوب محصولات باغی طی سال‌های اخیر، بسیاری از کشاورزان زمین‌های زراعی و کشاورزی خود را به باغ‌های مختلفی تبدیل کرده‌اند و باید دید که نوع نگاه دولت به محصولاتی مانند برنج و گندم آیا سبب تغییر کاربری دوباره این زمین‌ها از باغی به زراعی می‌شود یا خیر.

شاید بتوان عدم پیش‌بینی درست و نبود آمادگی برای مقابله با بحران، عدم تجهیز مناسب زمین‌های کشاورزی و باغ‌ها برای روبرو شدن با حوادث طبیعی این چنینی و مدیریت نا مطلوب بحران‌های ایجاد شده را درد سر بزرگ دولتمردان در مواجهه با هر اتفاق احتمالی برشمرد که نیاز مند تجدید نظر در روند مدیریتی آنان جدی تلقی می‌شود.

با این اوصاف باید منتظر ماند و دید که سرانجام چه زمانی این نامه‌نگاری‌ها و مصاحبه‌های انتقادی به نتیجه رسیده و دردی از مشکلات مردم دوا می‌شود تا باغداران با دلی خوش برای تولید محصول سال آینده آماده شوند.