خزرخبر: بررسی روند سال‌های گذشته، حکایت از افزایش تعداد فارغ التحصیلان رشته‌های مهندسی و کاهش فزاینده روند ساخت و ساز و بالتبع کاهش تقاضا برای خدمات مهندسی دارد.

آمار نشان می‌دهد، که به ازای هر 10 هزار نفر ایرانی 50 مهندس وجود دارد که این میزان بالاتر از میانگین جهانی است.

از طرف دیگر در 3 سال گذشته روند صدور مجوزهای ساختمانی کاهشی بوده است، نتیجه این وضعیت اعلام مهندسان به عنوان رتبه اول بیکاران تحصیلکرده دانشگاهی است.

البته مهندسی شاخه‌های متنوعی دارد و آمار بیکاری در همه این شاخه‌ها به یک اندازه نیست، مثلا در حالی که بیکاری در گرایش مهندسی ساخت و تولید و مهندسی کامپیوتر بالاست، اما در مهندسی عمران یا برق وضعیت بهتری وجود دارد.

از طرفی زن یا مرد بودن در رشته مهندسی بر میزان بیکاری آن تاثیر دارد، مثلا آمار بیکاری در رشته مهندسی عمران برای زنان بیشتر از مردان است که این موضوع به مسائل فرهنگی و داشتن نگاه سنتی به زن و مرد و توانایی‌های آنها در جامعه مربوط است که البته تاکنون تغییر بسیار زیادی در این نگرش ایجاد شده است.

عدم تناسب رشته های تحصیلی و اشتغال ایجاد شده در جامعه

مرضیه جعفری مهندس معمار و استاد دانشگاه ، در تشریح معضلات پیش روی فارغ‌التجصیلان رشته‌های مهندسی گفت: در حال حاضر، میان تعداد فرصت‌های شغلی تخصصی ایجادشده در جامعه و شمار دانش‌آموختگان تناسبی وجود ندارد و تدوین سیاست های مناسب هدایت تحصیلی برای سال‌های آینده ضروری به نظر می‌رسد.

وی با تاکید بر نامتناسب بودن سامانه برنامه ریزی نظام آموزش عالی با نیاز های بازار کار، خاطر نشان کرد: در حال حاضر حدود 80 درصد دانشجویان در 20 رشته اصلی تحصیل می‌کنند، به گونه ای که رشته کامپیوتر (نرم‌افزار) در حدود 100 هزار دانشجو دارد، بیش از 80 هزار نفر مهندسی کامپیوتر (سخت‌افزار) و رشته مهندسی عمران با حدود 62 هزار دانشجو جز 10 رشته پرجمعیت دانشجویی کشور هستند.

آمار استاندارد نسبت مهندسان به جمعیت در ایران بهم خورده است

این عضو کانون مهندسین مرکز مازندران با اشاره به افراط در تحصیلات تکمیلی و هرم تحصیلی وارونه، تصریح کرد: در برخی متون تخصصی گفته شده، که بهتر است به ازای هر مهندس، 6 نفر تکنسین و به ازای هر تکنسین 6 نفر سرکارگر و به ازای هر سرکارگر 6 نفر کارگر مشغول کار باشند، با استناد به نتایج آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 90 مرکز آمار ایران، مجموعاً حدود 768 هزار فارغ‌التحصیل دانشگاهی بیکار در کشور وجود دارد که از این تعداد 207 هزار و 310 نفر دارای مدرک فوق دیپلم، 505 هزار و 10 نفر دارای مدرک لیسانس، 52 هزار و 169 نفر فوق‌لیسانس و دکترای حرفه‌ای و 3388 نفر نیز دارای مدرک دکترای تخصصی هستند، این در حالیست، که فارغ‌التحصیلان مراکز مهارت آموزی با کمترین نرخ بیکاری مواجه هستند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در حال حاضر، دانشگاه‌های کشور کمتر مأموریت‌گرا هستند و در سطح ملی رسالت آنها روشن نیست، اظهار کرد: استان‌هایی مثل مازندران که استعداد کشاورزی مناسبی دارند، رشته مهندسی کشاورزی می تواند مورد توجه باشد، اگر چه اخیرا اقداماتی در وزارت علوم و دانشگاه آزاد اسلامی انجام پذیرفته، ولی به نظر می رسد همه دانشگاه‌های کشور به همه زمینه‌ها ورود کرده اند و بایستی تجدیدنظر جدی در این زمینه صورت گیرد، این موضوع باید در کنار مهارت آموزی لازم و رعایت هرم تحصیلی، بایستی توسعه یابد.

رکود کارهای ساختمانی

مهندس کرمدار عضو نظام مهندسی و فعال در ساخت و ساز، با اشاره به رکود کار در ساخت و ساز گفت: در سال 1392 تعداد 222850 پروانه ساختمانی توسط شهرداری های کشور صادر شده که این رقم در سال 1393 بیش از 40 درصد کاهش یافته است، از طرف دیگر، آمار بیش از 250 هزار مهندس دارای پروانه اشتغال روند افزایشی داشته و پیش بینی می شود به زودی به 350 هزار نفر برسد.

وی با تاکید بر همسان نبودن آمار مهندسان و جذب آنها در کارهای ساختمانی، اظهار کرد: اگر رقم تعداد پروانه های ساختمانی را به تعداد مهندسان تقسیم کنیم متوجه خواهیم شد، به هر مهندس کمتر از یک ساختمان خواهد رسید، از طرف دیگر، در نظام فنی و اجرایی بودجه های عمرانی دولت جوابگوی نیازهای عمران کشور نیست.

این عضو سازمان نظام مهندسی با بیان اینکه در رشته‌های مهندسی موضوع قابل توجه کیفیت کاری و سطح توانایی‌های فارغ‌التحصیلان این رشته‌هاست که بر اشتغال یا بیکاری آنها تاثیر می‌گذارد، تصریح کرد: در صورتی که یک مهندس کار، مهارت و تخصص مورد نیاز برای شغلش را بلد باشد، بازار کار هم از وی استقبال خواهد کرد، توانایی برخی دانشجویان در مدرک دانشگاهی آنها خلاصه شده و برای ورود به بازار کار شایستگی لازم را ندارند.

حرف آخر و پیشنهاد بهبود شرایط

در بلند مدت، بهبود شرایط اقتصادی، توسعه سرمایه گذاری داخلی و خارجی در زیرساخت های کشور، افزایش بهره وری نظام فنی و اجرایی کشور و اصلاح انگاره های فرهنگی می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات باشد.

اما، در کوتاه مدت، راهکاری که می تواند همزمان باعث ارتقا کیفیت ساخت و ساز شهری و اشتغال مهندسان شود، به کارگیری ظرفیت معطل مانده قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان برای به کارگیری مجریان ذیصلاح است.

در کنار این، توسعه صلاحیت های جدیدی در زمینه ایمنی کارهای ساختمانی، گودبرداری، تخریب و بازیافت می تواند کارساز باشد.

همچنین، دولت می‌تواند کمک‌های خود را به مهندسان کارآفرین توسعه دهد، چیزی که بیش از همه می‌تواند آینده مهندسان کشور را نجات دهد، توجه به اصلاح ساختارهای آموزش مهندسی و تلاش برای تربیت مهندسان کارآفرین و با مهارت است.

مهندسان آینده، می‌توانند با نوآوری خود، بیش از پیش فرصت سازی کرده و خود با ایجاد اشتغال در توسعه کشور مهم ترین نقش آفرینان باشند.

سیاست گذاران کشور، بایستی برای حرکت در این راستا مهندسان ساختمان را حمایت کنند.