خزرخبر: بررسی‌های انجمن صنایع غذایی و دارویی مازندران در سال 1392  به شناسایی 455 واحد صنایع غذایی دارای پروانه‌بهره‌برداری فعال و غیر فعال انجامید .

در سال 94 با تقویت بررسی میدانی این تعداد به 508 واحد رسید که تعداد 390 واحد از سازمان صنعت، معدن و تجارت و 118 واحد از سازمان جهاد کشاورزی پروانه‌بهره‌ برداری دریافت کرده‌اند، هم اکنون از 508 واحد 183 واحد (146 واحد از سازمان صنایع و 37 واحد از جهاد کشاورزی) در 10 گروه صنایع غذایی لبنی، آرد، فرآورده‌های آردی، روغن، نوشیدنی، فرآورده‌های گوشتی، کنسروهای گوشتی، بسته‌بندی، کشتارگاه‌های طیور و کنسروهای غیر گوشتی فعال هستند.

صنایع لبنی

کمبود شیرخام در داخل استان روند رو به رشد فله فروشی مهمترین چالش صنایع لبنی مازندران است.

در این گروه 71 واحد لبنی (29 واحد از سازمان صنایع و 42 واحد از سازمان جهاد کشاوری با ظرفیت اسمی 2537088 تن (بر پایه شیرخام) پروانه‌بهره‌برداری دریافت کردند که‌هم اکنون 24 واحد با ظرفیت اسمی 1709300 تن و ظرفیت عملی 957150 تن فعال هستند، یعنی واحدهای فعال این گروه‌با 56% ظرفیت اسمی فعالیت می‌کنند.

فقط 19% از شیرخام صنایع لبنی از داخل استان و بقیه‌از سایر استان‌های کشور مثل اصفهان – خراسان – تهران و ... تامین می‌شود.

ظرفیت اشتغال اسمی (بر اساس پروانه‌بهره‌برداری) واحدهای فعال گروه لبنی 5835 نفر است در حالی که‌با اشتغال عملی 10011 نفر، بیش از 50 % از اشتغال صنایع غذایی استان را به خود اختصاص داده‌است.

مهمترین چالش‌های صنایع لبنی

روند رو به گسترش پدیده فله فروشی، کمبود مواد اولیه‌اصلی یعنی شیرخام در داخل استان که‌هزینه حمل زیادی را متوجه‌این صنعت می‌کند، این مطالعه نشان می‌دهد صنایع لبنی مازندران سالیانه‌ بیش از 500 میلیارد ريال صرف کرایه حمل شیر به داخل استان می‌کنند، کاهش شدید مصرف لبنیات به دلیل کوچک شدن سبد خانوار است.

صنایع آرد

95 درصد واحدهای این صنعت فعال هستند، قیمت دستوری یکی از چالشهای صنعت آرد بشمار می‌آید.

از تعداد 20 کارخانه آرد موجود استان، تعداد 18 واحد با ظرفیت اسمی کل 1212600 تن و ظرفیت عملی 456380 تن (فعالیت با 38 % ظرفیت) فعال هستند، ظرفیت اشتغال اسمی این صنعت 477 نفر و ظرفیت عملی آن 454 نفر و به عبارتی نزدیک به 95% از ظرفیت اشتغال فعال است، کارخانه‌های آرد برای ذخیره سازی گندم به ساخت سیلوی فلزی و مکانیزه و یک کارخانه‌ به ساخت سیلوی بتنی با ظرفیت 10000 تن پرداخته که در مجموع میزان ظرفیت انبارهای ذخیره گندم کارخانه‌های آرد 350600 تن است، توزیع نیروی انسانی در اکثر کارخانه‌ها، نزدیک به‌هم یعنی 15 تا 30 نفر می‌باشد.

مهمترین چالش‌های کارخانجات آرد

وابستگی به‌بازار غیر رقابتی دولتی، وارد نشدن به‌بازار صادرات، کمبود گندم تولیدی استان و تامین گندم از سایر استان‌ها، ناکافی بودن دستمزد تبدیل گندم، قیمت دستور فروش سبوس از مهم‌ترین محورهای چالش کارخانجات آرد استان است.

فرآورده‌های آردی

فرآورده‌های آردی با 70 درصد واحد غیرفعال

واحدهای این گروه‌ بیشتر در پی توزیع آرد یارانه‌ای شکل گرفته که پس از حذف یارانه آرد، بیشتر واحدها تعطیل شدند؛ یعنی از 96 واحدی که مجوز دریافت کرده و به ‌بهره ‌برداری رسیدند، هم اکنون 16 واحد (7 واحد کیک و کلوچه، 3 واحد بیسکویت و ویفر، 5 واحد نان صنعتی و یک واحد نان بستنی) با ظرفیت اسمی کل 313921 تن و ظرفیت عملی 23465 تن، یعنی با 5/7 درصد ظرفیت کمترین درصد فعالیت در صنایع غذایی را داراست.

مهم‌ترین چالش‌های صنعت فرآورده‌های آردی

کوچک بودن و رقابت پذیری کم و مدیریت سنتی ،تکنولوژِی ساده و ابتدایی، ناتوانی در تغییر الگوی مصرف مردم از مصرف نان گرم (سنتی) به نان حجیم (صنعتی)، حذف سهمیه‌های یارانه‌ای برای فرآورده‌های آردی.

صنعت روغن

95 درصد روغن مصرفی کارخانجات وارداتی‌هستند

محدودیت و انحصاری بودن واردات مهم‌ترین چالش صنعت روغن از 14 واحد دارای پروانه‌ با ظرفیت اسمی 1048200 تن، اکنون 11 واحد با ظرفیت عملی 729200 تن معادل 70 درصد ظرفیت اسمی فعال می‌باشند.

در این صنعت 4 واحد فقط تصفیه روغن خام، 2 واحد فقط روغن کشی، 2 واحد فقط تولید مارگارین، 1 واحد به طور مشترک تصفیه روغن و تولید مارگارین دارند و 95% روغن مصرفی این کارخانه‌ها وارداتی است، میزان اشتغال اسمی این صنعت در حدود 2410 نفر و اشتغال عملی ان حدود 1395 نفر است یعنی 58% اشتغال اسمی فعال است.

مهمترین چالش های صنعت روغن

نوسانات قیمت و محدودیت دسترسی به‌ بخشی از مواد اولیه‌به دلیل انحصاری بودن واردات که در اختیار تعدادی کم شمار از وارد کنندگان است.

نوشیدنی

600 شغل و سهم 3 درصدی از اشتغال صنایع غذایی کاهش تولید مرکبات صنعتی یکی از مهمترین چالش های صنعت نوشیدنی می‌باشند.

در این صنعت 48 واحد به‌بهره‌برداری رسیده‌اند و اکنون 18 واحد یعنی 38 درصد فعال هستند که شامل 13 واحد آب معدنی – آشامیدنی، 1 واحد تولید آب میوه و نوشابه گازدار و 4 واحد تولید کنسانتره مرکبات است، این واحد ها با 200000 تن تولید تنها با 25 درصد ظرفیت خود فعالیت می کنند و عمده تولید انها آب معدنی و نوشیدنی است، همچنین این صنعت با حدود 600 شغل 3 درصد از اشتغال صنایع غذایی استان را دارد.

مهمترین چالش صنعت نوشیدنی

افزایش آب بهاء، مشکلات موجود برای بهره‌برداری آب از چشمه‌ها ،سود بسیار بالای زنجیره توزیع، کاهش تولید مرکبات صنعتی با توجه‌به جایگزینی مرکبات مجلسی در استان.

فراورده‌های گوشتی

10 درصد اشتغال در اختیار فرآورده‌های گوشتی، نگاه منفی جامعه و ورود بدون نظارت تولیدات بی کیفیت مشکل جدی این صنعت است.

در این صنعت در مجموع 44 واحد با ظرفیت اسمی 167955 تن به‌بهره‌برداری رسیده‌اند که‌اکنون 13 واحد به تولید سوسیس – کالباس و همبرگر با ظرفیت عملی 51365 تن و 5 واحد به قطعه‌بندی و بسته‌بندی گوشت با ظرفیت عملی 16050 تن در حال فعالیت هستند این صنعت حدود 10 درصد اشتغال صنایع غذایی استان را داراست.

مهمترین چالش های فرآورده‌های گوشتی

نگاه منفی جامعه‌به مصرف محصولات این گروه؛ ورود بدون کنترل تولیدات بی کیفیت و ارزان به‌استان.

کنسرو گوشتی

عمده فعالان این بخش در زمینه کنسرو ماهی است، وابستگی شدید به واردات از مهمترین چالش های این بخش است

9 واحد در استان در صنعت کنسور گوشتی که عمده آن کنسرو ماهی است پروانه‌بهره‌برداری دریافت کرده‌اند و همه ‌این واحد ها فعال هستند ظرفیت اسمی این کارخانه‌ها در سال 27050 تن است ولی در عمل با ظرفیت 9660 تن (36 درصد) فعالیت می‌کنند.

مهمترین چالش کنسرو گوشتی

وابستگی شدید این صنعت به واردات مواد اولیه ‌اصلی یعنی ماهی، نوسان شدید قیمت مواد اولیه‌ به دلیل نوسانات ارز که موجب افزایش قیمت و کاهش مصرف در سبد خانوار می شود.

صنایع بسته‌بندی

35 واحد از 126 واحد صنایع بسته‌بندی فعال است.

126 واحد بسته‌بندی انواع محصولات غذایی با ظرفیت اسمی 613455 تن پروانه‌بهره‌برداری دریافت کرده‌اند، ولی‌هم اکنون 35 واحد با ظرفیت عملی 136909 تن فعال هستند،این صنعت اگر چه 20 درصد از تعداد صنایع غذایی فعال استان است، تنها 5 درصد از تولیدات صنعت غذای استان را تشکیل می‌دهد.

تکنولوژِی پایین، سرمایه راه‌اندازی محدود و استفاده‌از وام‌هایی تحت عنوان زودبازده، تعداد زیادی از سرمایه گذاران را به‌این بخش علاقه مند کرده ‌به گونه‌ای که‌بخش عمده مجوز های صنایع غذایی در این گروه صادر شده‌است ولی متاسفانه سایر واقعیت های این بخش سبب شده تا بسیاری از این مجوز ها به مرحله عملیاتی شدن نرسند و به سرعت غیرفعال شوند.

مهم‌ترین چالش صنایع بسته‌بندی

گرای مصرف کنندگان به محصولات فله ‌به سبب تبلیغات منفی و گران بودن محصولات بسته‌بندی شده، نوسانات شدید قیمت مواد اولیه، وجود محصولات زیرپله‌ای و بدون مجوز، خرید نقدی مواد اولیه و فروش نسیه (شرایطی).

کشتارگاه‌های طیور

از مجموع 18 واحد با ظرفیت اسمی 219465 تن که موفق به دریافت پروانه‌بهره‌برداری شده‌اند هم اکنون 15 واحد با ظرفیت عملی 126975 تن فعال هستند (حدود 58% ظرفیت عملی به‌اسمی) ظرفیت اسمی اشتغال در این صنعت 1877 نفر و ظرفیت عملی 2023 نفر است که نشان از پویایی این صنعت دراستان دارد.

چالش های صنعت کشتارگاهها

وابستگی شدید این بخش به تصمیمات دولتی، نوسانات شدید قیمت مرغ زنده و محصول نهایی، عدم توانایی رقابت در بازارهای صادراتی.

کنسرو غیرگوشتی

19 واحد از 62 واحد این صنعت فعال است.

در این صنعت 62 واحد با ظرفیت اسمی 334318 تن به‌بهره‌برداری رسیده‌اند که‌اکنون 19 واحد با ظرفیت عملی 55100 تن فعال هستند ظرفیت اسمی نیروی انسانی در کنسرو غیر گوشتی 2233 نفر و ظرفیت اشتغال عملی آن 1548 نفر است.

مهمترین زیرگروه‌این صنعت سس و رب – انواع کنسرو حبوبات – انواع شور و مرباست.

مهمترین چالش کنسرو غیر گوشتی

وجود محصولات خانگی (تحت عنوان سنتی) در بازار

طولانی بودن دوره ‌برگشت سرمایه

از 508 واحد دارای پروانه، 183 واحد (146 واحد از سازمان صمت و 37 واحد از جهاد کشاورزی) در 10 گروه صنایع غذایی فعال هستند که شامل لبنی، آرد، فرآورده‌های آردی، روغن، نوشیدنی، فرآورده‌های گوشتی، کنسرو گوشتی، بسته‌بندی، کشتارگاه‌های طیور و کنسرو غیر گوشتی‌هستند و آمار ارائه شده پیرامون این گروه‌بندی است.