به گزارش خزرخبر و به نقل از سفیر هراز، آتش زدن کاه و کلش به رسم نامبارکی در مزارع شمال از جمله مازندران تبدیل‌شده است، فصل برداشت محصولات کشاورزی هنگام غروب آفتاب، آسمان آبی شهرستان آمل نیز از این قصه مستثنی نبوده و آلوده و تیره وتار می‌شود و دود حاصل از سوختن کاه و کلش فضای شهر را نفس گیر می‌کند.

این وضعیت اصلاً زیبنده دشت سرسبز شمال با آب و هوای پاکش نیست که در پس آن تخریب زیست محیطی و مشکل تنفسی را برای شهروندان و مسافران به دنبال دارد.

عمده ترکیب شیمیایی بافت ساقه برنج را ترکیبات هیدروکربنی نظیر ترکیبات سلولزی تشکیل می‌دهد که به‌عنوان ماده اولیه سنتز بسیاری از ترکیبات دیگر قابل استعمال است، در اثر سوختن تنها 100 گرم از این ساقه‌ها چیزی در حدود 25 لیتر دود غلیظی شامل دی اکسید کربن، مونواکسید کربن و دوده تشکیل می‌شود.

گفتنی است این دود در اثر پراکنده شدن می‌تواند حجم هوای حدود 2 الی 5 هزار برابر را آلوده کند یعنی حدود 50 الی 125 هزار لیتر هوای آلوده؛ به طرز ساده‌تر یعنی  یک ساختمان مسکونی به مساحت حدود 45 متر مربع با ارتفاع سقف تقریبی 3 متر غیر قابل تنفس می‌شود.

اصولاً دودها و آنچه از دودکش کارخانجات و منازل و ادارات و اگزوز اتومبیل‌ها وارد هوا می‌شود علاوه بر تخریب زیبایی شهر و مشکلات تنفسی به افزایش غلظت هوا منجر می‌شوند،چرا که تعداد ملکول‌های موجود در یک لیتر از هوا افزایش یافته و برخورد تشعشعات خورشیدی و در نهایت میزان جذب انرژی خورشیدی نیز بیشتر شده و گرم شدن هوای کره زمین را در پی دارد.

بهمن صادق‌نژاد با اشاره به پیامدهای ناشی از آتش زدن ضایعات برداشت محصول برنج در اراضی کشاورزی و تذکر شفاهی کارشناسان اداره محیط زیست آمل به این کارشناسان در وهله اول، اظهار کرد: آتش زدن ضایعات برداشت محصول برنج موجب اختلال در چرخه زیستی، آلودگی هوا، خطر گازهای حاصل از آن و تغییرات منفی بر بقایای خاک که روند فعالیت موجودات زنده عامل موثری در باروری خاک است را به مخاطره می‌اندازد.

وی افزود: با استناد به بند چهار ماده 2 قانون مدیریت پسماند و ماده 30 آیین نامه اجرایی این قانون و همچنین ماده 45 قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع، آتش زدن بقایای مزارع و باغات داخل یا مجاور جنگل بدون اجازه و نظارت ماموران جنگل‌بانی ممنوع است.

رییس اداره محیط زیست شهرستان آمل در پایان خاطرنشان کرد: چنانچه بر اثر سهل‌انگاری‌ افراد هنگام آتش زدن بقایای مزارع و باغات، حریق به جنگل‌ها و مراتع سرایت کند برابر قانون بین یک الی 2 سال به حبس تادیبی با پرداخت خسارت محکوم می‌شوند.

با توجه به اینکه مزرعه یک اکوسیستم طبیعی است و وجود موجودات زنده ذره‌بینی مانند قارچ‌ها و کرم‌ها و... که باعث تولید مواد مغذی برای خاک کشاورزی می‌شوند یکی از مشکلات جدی آتش زدن بقایای محصولات نابودی این میکروارگانیسم‌ها شده که باعث کاهش مواد مغذی خاک می‌شود.

از بین رفتن موجودات زنده و مفید به‌خصوص کرم خاکی در اثر تولید گرمای زیاد و در نهایت موجب از بین رفتن ساختمان خاک و شرایط مساعد برای رشد و فعالیت ریشه گیاهان می‌شود.

سیدحسین اسلامی مدیر جهاد کشاورزی آمل هم‌زمان با برداشت 75 درصدی شالیزارهای آمل به خبرنگار ما گفت: کشاورزانی که به کشت مجدد برنج و پرورش رتون علاقه دارند برای آماده سازی زمین از آتش زدن کاه و کلش جدا خودداری کنند.

وی با بیان اینکه روش برداشت اراضی شالیزاری آمل بیش از 95 درصد به صورت مکانیزه انجام می‌شود، اظهار کرد: جمع‌آوری و بسته بندی کاه بسیار سهل و آسان است و کشاورزان از آلوده کردن محیط زیست با آتش زدن کاه و کلش ممانعت کنند.

مدیر جهاد کشاورزی ادامه داد: تا کنون بیش از 8 هزار و 500 هکتار نشاء مجدد و بیش از 15 هزار هکتار کشت و پرورش رتون انجام شد.

وی با آگاهی دادن و افزایش رشد عملی کشاورزان که همراه با اجرای برنامه‌های آموزشی ترویجی و نظارت اداره آموزش  ترویج ستاد و مراکز جهاد کشاورزی انجام می‌شود، تصریح کرد:کشت و پرورش رتون با هزینه کمتر و با مدیریت صحیح می‌تواند عملکرد قابل قبولی در واحد سطح داشته باشد.

اسلامی با بیان اینکه آتش زدن کاه و کلش باعث از بین بردن میکرو ارگانسیم‌های زنده خاک و مواد غذایی، کاهش حاصل‌خیزی و فرسایش خاک شده و آلودگی هوا و محیط زیست را به دنبال دارد، یادآور شد: کشاورزان برای حفظ خاک زراعی، تولید محصول بیشتر و حفظ محیط زیست از سوزاندن بقایای گیاهی باید جدا خودداری کنند.

مدیر جهاد کشاورزی آمل خاطرنشان کرد: با حضور کارشناسان جهاد در عرصه کشاورزی و با نصب بنر تبلیغاتی درسطح روستاها و همکاری شوراهای اسلامی و دهیاران در طی این مدت 560 نفر از کشاورزان با موضوعات مختلف آموزشی به ویژه  مضرات سوزاندن بقایای گیاهی (کاه و کلش) آشنا شدند.

آسیب‌های آتش زدن کاه و علوفه مزارع به محیط زیست

این مسئول با بیان اینکه کاهش ماده آلی و دگرگونی شرایط فیزیکی و میکروبیولوژیک خاک و سوزاندن بقایای گیاهی در بلندمدت ضمن اثرات نامطلوب بر کیفیت خاک و کاهش عملکرد محصول باعث افزایش گازهای گلخانه‌ای در جو می‌شود، ادامه داد: هر یک‌میلیون تن کاه سوخته شده حدود 56 هزار تن دی‌اکسید کربن در هوا آزاد می‌سازد، سوزاندن بقایای کشاورزی اثرات تشدید کننده‌ای بر انتشار گازهای گلخانه‌ای در اتمسفر و آلودگی محیط‌زیست دارد.

وی یادآور شد: با کاهش مواد آلی، گیاهان زراعی تحمل خود را در برابر آفات، بیماری‌ها، خشکی، گرما و سرما از دست می‌دهند.

اسلامی همچنین افزایش خطر آبشویی و فرسایش، خاک در معرض فرسایش شدید آب‌وهوا قرار را نیز از آسیب‌های  آتش زدن بقایای گیاهی دانست و افزود: با از بین رفتن لایه‌های خاک زنده، زمین زراعی قدرت حاصلخیزی و تولید محصول خود را از دست می‌دهد و در نتیجه باعث بالا رفتن مصرف کودهای شیمیایی می‌شود.

مدیر جهاد کشاورزی آمل هدر رفت نیتروژن، کربن، گوگرد و غیره از طریق تصعید، پراکندگی سموم شیمیایی در هوا، آسیب به لایه ازن و متعاقب آن آسیب به گیاهان و انسان نتیجه این کار غلط است و تصریح کرد: به وجود آمدن باران‌های اسیدی، بروز سرطان در انسان، افزایش انتقال و انتشار بیماری‌های واگیردار و بروز تنگی نفس و سایر بیماری‌های تنفسی از دیگر نتایج نامطلوب آتش زدن کاه و کلش است.

آتش زدن مزارع شاید در کوتاه‌مدت، موجب حاصل‌خیزی خاک شود اما در طولانی مدت موجب کاهش محصول می‌شود.

برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که سوزاندن خاک در کنار مزایایی همچون کنترل علف هرز و آفات که با روش‌های دیگری نیز قابل جلوگیری است، دارای معایبی همچون فرسایش خاک، گرم شدن اکوسیستم مزرعه، کاهش ماده آلی خاک و میکروارگانیسم‌ها و درنتیجه کاهش حاصلخیزی خاک و همچنین، اثرات جبران‌ناپذیری بر محیط‌زیست و تنوع زیستی دارد.

این روزها علاوه بر گرما و شرجی بودن آزاردهنده هوای شهر آمل، آسمان تیره شهر و بوی دود حاصل از آتش زدن بقایای کشاورزی علاوه بر تمامی مشکلات در چرخه محیط زیستی شرایط نفس کشیدن را هم برای شهروندان سخت کرده است که باید این مساله مورد توجه مسئولان قرار گیرد.