خزرخبر:موضوع اتباع خارجي سابقه اي بس كهن در زندگي بشريت دارد، با شكل گيري جامعه كه عناصر آنرا جمعيت انساني، سرزمين و ايجاد همبستگي مردم شكل مي دهد، موضوع اتباع خارجي ارتباط بين جوامع را به منصه ظهور رسانده است.

هرچه اشكال دولتها و حكومتها در گذر تاريخ پيچيده تر شد نحوه برخورد با اتباع خارجي ساز و كارهاي جديد و اقدامات متناسب با خود را تجويز كرد،در كشور ما همزمان با حاكميت جمهوري اسلامي ايران و در امتداد شرايط سخت دوران انقلاب و هشت سال دفاع مقدس تاكنون شاهد حضور اتباع كشور مسلمان و همسايه شرقي خود يعني كشور افغانستان بوديم.

در اين ارتباط كشورمان عليرغم مشكلات ناشي از نوپايي حاكميت جمهوري اسلامي و فشار كشورهاي سلطه جو و وقوع جنگ تمام عيار، به لحاظ انساني و اعتقادي تاكنون ميزبان ميليونها پناهنده و مهاجر افغان بوده كه اين مهاجرت فرصت ها و تهديدها و مشكلات فراواني براي ايران اسلامي ايجاد نموده است.

موقعیت ژئوپلیتیكی ایران و واقع شدن در منطقه بحران خیز خاورمیانه از یك سو و سیاست درهای باز نسبت به پذیرش مهاجرین خارجی از سوی دیگر ایران را به یكی از کشورهای به شدت مهاجرپذیر تبدیل كرده است.

اسناد تاريخي نشان مي دهد برخورد ايرانيان با بيگانگان همراه با انصاف ومسالمت آميز بوده است ، سازگاری ایرانیان با خارجیان از یک سو و وقوع جنگ و تنش های خشونت آمیز سیاسی و نابسامانی های اقتصادی و اجتماعی شدید در کشورهای همجوار ایران موجب شده هزاران مهاجر و پناهنده از این کشورها به ویژه افغانستان جهت دست یابی به زندگی بهتر و تامین معاش برای خانواده هایشان وارد کشور ما شوند.

کارشناسان و اندیشمندان مسائل اجتماعی بر این باورند که اگر برای مقابله با حضور اتباع بیگانه غیرقانونی در کشور چاره ای اندیشیده نشود، تبعات نامطلوب متعدد و صدمات جبران ناپذیری برکشور و ساختار فرهنگی و اجتماعی آن وارد خواهد شد که شاید در کوتاه مدت ملموس نباشد ولی پیامدهای تلخ و ناگوار آنها در بلند مدت همه را متوجه خود خواهد نمود.

یکی از مهمترین چالش‌هایی که حضور غیرقانونی افغان‌ها به دنبال داشته، این است که آنها اغلب به ازدواج با زنان ایرانی اقدام کرده‌اند.

یکی از مشکلات مهم ازدواج های غیرقانونی مردان خارجی با زنان ايراني این است که مردان خارجی که مراحل قانونی را برای ازدواج با زن ایرانی طی نکرده اند، پایبند به ادامه زندگی نیستند و در بسیاری موارد پس از گذشت چند سال از زندگی و داشتن فرزندان زیاد، اقدام به ترک خانواده کرده و به کشور خود باز می گردند يا هيچ نشاني از آنان وجود ندارد كه در اين شرايط مادر خانواده مجبور به اخذ حضانت و سرپرستي فرزندان و تحمل مشكلات فراوان در سالهاي متمادي مي گردد.

مطابق موازین قانونی ایران، تنها زمانی‌آثار قوانین و مزایای اجتماعی ناشی از ازدواج بیگانه، با زن ایرانی حاصل می‌شود که فرآیند مشخص شده در قوانین جمهوری اسلامی ایران در رابطه با چنین ازدواج‌هایی طی شود.

اغلب این افراد زمانی که با دختران ایرانی ازدواج کرده‌اند هیچ یک از مراحل قانونی را که برای ازدواج اتباع بیگانه با بانوان ایرانی در نظر گرفته شده طی نکرده‌ و به صورت قانونی در دفاتر اسناد رسمی ایران به ثبت نرسیده است؛ بنابراین چنین ازدواجی شرعی بوده و آثار قانونی را که در ازدواج مطابق قوانین جاریه کشور برای زوجین یا فرزند آنها پدید می‌آید، نمی‌توان در خصوص این افراد و فرزندان آن‌ها جاری و قابل اجرا دانست.

اطفالی که از ازدواج غیرقانونی بانوان ایرانی با مردان خارجی متولد شدند فاقد هرگونه مدرک هویتی، شناسنامه، کارت ملی خواهند بود و در زندگی خود با مشکلات عدیده ای مواجه می شوند، برای تحصیل در مدارس و دانشگاه ها با مشکل روبرو هستند، ازدواجشان با موانع زیاد مواجه بوده و در انتخاب شغل با محدودیت های زیادی مواجه خواهند بود.

يكي ديگر از مشكلات حضور مهاجران افغان در کشور ما ، اشتغال آنها به برخی مشاغل خاص است كه جدای از مباحث اقتصادی پیرامون آن، موجب تغییر تدریجی فرهنگ کار در بین ایرانیان شده است.

حضور مهاجران افغان در مشاغلی همچون کار در شالیکوبی ها ، مرغداری ها ، گلخانه ها، کارهای ساختمانی ، حفاری ها ، چوپانی و... ، طی سالیان متمادی موجب شده این نوع مشاغل در بین جوانان و مردم ما جایگاهی نداشته باشد گویی که از ابتدا این مشاغل مختص افغانی ها بوده که نتیجه طبیعی این طرز تفکر و تبدیل شدن آن به یک فرهنگ، از دست رفتن بسیاری از فرصت های شغلی و افزایش نرخ بیکاری در جامعه است.

مهاجران افغان که به صورت غیرقانونی در ایران ساکن هستند، ناگزیرند کارهای دشوار را با دستمزدهایی نسبتاً پایین انجام دهند، آنها نمی‌توانند از شرایط بد یا ساعات طولانی کار شکایت کنند، از این رو بسیاری از کارفرمایان ترجیح می‌دهند که به جای کارگران ایرانی، افغانستانی‌ها را استخدام کنند زيرا نه هزينه اي بابت بيمه و ماليات آنها مي پردازند و نه قانون كار درباره اين كارگران خارجي رعايت مي شود.

در کل کارگران افغانستانی با افزایش عرضه نیروی کار، سبب کاهش دستمزد کارگران غیرماهر شده‌اند، به عبارت دیگر حضور افغان‌ها در بازار کار ایران، به نفع کارفرمایان و به زیان کارگران غیرماهر ایرانی بوده است.

این امر موجب می شود که هزاران فرصت شغلی از جوانان ایرانی سلب شده و به جهت مطالبه دستمزدهای اندک، به کارگران افغان اختصاص یابد.

موارد ذكر شده تنها گوشه اي از آثار و تبعات منفي حضور غيرقانوني اتباع خارجي به ويژه اتباع كشور افغانستان در كشور و استان مازندران است،پيامدهايي كه با اندكي درنگ و تامل در آنها توجه به اين نكته را ضروري مي نمايد كه مسئولين دستگاه هاي اجرايي، امنيتي و نظارتي با حساسيت بيشتري نسبت به موضوعات مرتبط با اتباع خارجي غيرمجاز برخورد نمايند.