خزرخبر: مرکبات (پرتقال، نارنگی، نارنج و ...) و فرآورده‌های آن به‌عنوان یکی از محصولات استراتژیک شمال کشور هم در فصل پاییز و زمستان و هم در ایام تعطیلات نوروز و برخی از فصول دیگر سال، در میادین میوه و تره بار، به ‌دلیل خواص متعددش به‌ ویژه «ویتامین ث» و نیز قیمت مناسب آن، یک میوه پرمصرف در سبد غذایی خانواده‌های ایرانی شناخته شده که علاوه بر مصرف داخلی بخشی از آن به کشورهای همسایه صادر می‌شود.

چنانچه این محصول در زمان مناسب برداشت، ذخیره و فرآوری شده و یا به مبادی ذیربط حمل و در اختیار مصرف‌کننده قرار گیرد، هیچ‌گاه بازار مصرف این میوه دچار تنش نشده و مصرف‌کننده همواره می‌تواند محصول با کیفیت و با قیمت مناسب را در اختیار داشته باشد.

اختلاف بسیار زیادی بین مرکباتی که بر سر درخت رسیده باشد، با مرکباتی که پیش از موعد مقرر با رنگ سبز کنده شده و در کارخانه‌های سورتینگ با افزودن مواد شیمیایی مضر به آن رنگ‌آوری شده و ظاهری فریبنده را به خود می‌گیرد، وجود دارد.

در ادامه این مطلب به برخی دلایل و عوامل مؤثر بر رنگ‌آوری مرکبات و سرعت بخشیدن کاذب به چرخه تولید و مصرف آن، به اختصار به شرح زیر، اشاره‌ای خواهیم داشت.

یخ‌زدگی و سرمازدگی مرکبات در یکی، دو سال اخیر به ‌ویژه در سال گذشته، در زمان برداشت آن و حتی قبل از رسیدن آن در سر درخت و عدم فروش محصولات سردرختی یا برداشت شده و عدم استقبال بازار از محصولات سرمازده و عدم حمایت مناسب دولت از کشاورزان خسارت دیده و نگرانی‌های کشاورزان از تکرار این موضوع در سال جاری است.

دخالت دلالان بر چرخه تولید تا مصرف، به‌ویژه زمانی که هنوز بازار از مرکبات اشباع نشده است، تنها برای سود بیشتر، از طریق سرعت دادن به زمان برداشت و ارائه به بازار مصرف با رنگ‌آوری پیش از موعد است.

هزینه‌های بالای باغداری، تولید، برداشت، ذخیره، انبار داری و حمل محصول به مبادی ذیربط و شتاب و دغدغه‌های کشاورزان برای هرچه سریع‌تر فروش محصولات باغی خود، با هدف جلوگیری از ضرر و زیان و سوددهی بیشتر برای تأمین حداقل هزینه‌های تولید است.

ناکافی بودن سردخانه‌ها، انبارهای ذخیره و نگهداری محصول، صنایع تبدیلی و کارخانه‌های فرآوری در سطح استان و عدم حمایت کافی از بخش خصوصی برای تقویت و توسعه آنها است.

واردات بی‌رویه مرکبات از مبادی رسمی و غیررسمی توسط دانه درشت‌ها و بهم خوردن بازار مصرف در زمان برداشت واقعی مرکبات و حتی پس از آن در زمان پیک مصرف این محصول در ایام نوروز (هر چند که اقداماتی از سوی دولت صورت گرفته است، ولی این اقدامات کافی نیست).

کشاورزان همچنان نگران، دلالان همچنان به فکر سود بیشتر و دولت و متولیان امر اگر محصولات با کیفیت و میزان رشد آماری خوبی داشت، بر سبد آماری خود افزوده و اگر خسارت‌ها بالا بود، بر سبد خسارت‌های مردمی اضافه کرده تا شاید کمی منابع مالی حاصل تا هزینه‌های جاری سازمان‌های ذیربط از قبل همین خسارت‌های وارده تأمین شود، نه اینکه جبران خسارت‌های مردمی صورت گرفته و دغدغه‌ها و مشکلات کشاورزان کم شود.

اینجاست که نقش دولت بر چرخه تولید و مصرف مشخص و عملکرد آن قابل سنجش خواهد بود، آیا متولیان امر خواهند گذاشت تا به‌جای محصول با کیفیت مرکبات شمال کشور، کماکان محصول بی‌کیفیت رنگ‌آوری شده، وارد بازار شود یا برای مرکبات شمال کشور، برنامه‌هایی عملی و مؤثر برای حمایت از این محصول استراتژیک از جمله خرید تضمینی بیشتر و با قیمت عادلانه و مناسب‌تر، کنترل بازار و عدم واردات بی‌رویه مرکبات در اوج زمان تولید یا مصرف شب عید، ذخیره مناسب مرکبات، حمایت از بخش خصوصی برای تقویت سردخانه‌ها، انبارهای نگهداری و کارخانه‌ها و صنایع تبدیلی در شمال کشور و هدایت و حمایت از باغداران مرکبات خواهد داشت.

واقعاً حیف است، به‌دلیل عدم هدایت و حمایت کشاورزان زحمت‌کش استان‌های شمالی کشور، هر ساله ما شاهد خسارت‌های فراوان بر این بخش مهم کشاورزی و سرریز شدن مرکبات سرمازده و یخ‌زده به دریای خزر و رودخانه‌های استان‌های شمالی و یا حاشیه جاده‌ها باشیم و یا به علت سوء مدیریت بر چرخه تولید تا مصرف این محصول مهم و انجام اقداماتی از قبیل رنگ‌آوری و آراستگی ظاهری مرکبات و عرضه مرکبات بی‌کیفیت به بازار، نام و جایگاه این محصول باکیفیت شمال کشور را در بازارهای داخلی و خارجی، زیر سؤال ببریم.

امیدواریم در سال جاری دولت برای کاهش دغدغه باغداران مرکبات چاره‌ای اصولی و منطقی اندیشیده تا کمی از خستگی‌ها و نگرانی‌های این قشر زحمت‌کش که زحمات آنها نیز پرهزینه است، کاسته شود.

* باید از مواد مجاز استفاده شود

رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران در این‌باره ، اظهار کرد: پرتقال رسیده و در حال برداشت است و هیچ مشکلی در این زمینه وجود ندارد.

دلاور حیدرپور با بیان اینکه پرتقال می‌توانند در بازار عرضه شوند و می‌توانند در بازار عرضه شود، اضافه کرد: رنگ‌آوری در دنیا مرسوم است و باید از مواد مجاز استفاده شود.

وی تصریح کرد: با توجه به شرایط پرتقال ازنظر فیرزیولوژیک رسیده است و تامسون الان قابلیت مصرف دارد و مشکلی در این زمینه وجود ندشته و نیازی به رنگ‌آوری ندارد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با تأکید بر اینکه باغداران در برداشت عجله نکنند، خاطرنشان کرد: نباید بازار اشباع نشود  تا از نظر قیمت دچار مشکل نشود.

حیدرپور یادآور شد: اگر رنگ‌آوری با موادمجاز باشد مشکل و نگرانی ندارد و رنگ گاز اتیلن منجر به نارنجی برمی‌گرداند و روی طعم و مزه تاثیری ندارد.

مرکبات معمولاً به‌صورت نارس با رنگ سبز و وقتی می‌رسد، با رنگ خاص نارنجی شناخته شده و عملاً مرکبات سبز حتی هم اگر درشت باشد، نارس شناخته شده و طعم و کیفیت مطلوب خود را ندارد، زمانی‌که مرکبات در سر درخت و در زمان مناسب می‌رسد و برداشت در موعد مقرر صورت می‌گیرد، دارای طعم و مزه واقعی خود بوده و میزان "ویتامین ث" آن بیشتر خواهد بود.

در سال‌های اخیر به‌ویژه در سال جاری "رنگ‌آوری مرکبات" و آراستگی ظاهر آن به رنگ غیرواقعی نارنجی توسط مواد شیمایی، پیش از زمان رسیدن آن در روی درخت، علاوه بر کاهش کیفیت این محصول و غیرقابل انطباق بودن محصول رنگ‌آوری شده با محصول واقعی، باعث نگاه منفی مصرف‌کننده به این محصول باکیفیت شمال کشور شده است.