خزرتیترخبر: براساس مشاهدات عینی فرزندان ما در ساعت‌های زیادی از شبانه روز توسط این پرستاران سرگرم می شوند که یکی از تاثیرات عمده اینگونه وسایل آموزش رفتارهای پرخاشگرانه، کاهش تعاملات میان خانواده ها، ارتباط اجتماعی و محاورات بین فردی می‌شود.

* جایگزینی رسانه‌های غیرمتعارف با ارتباطات فردی و اجتماعی

کارکردهای رسانه‌های جمعی به‌ویژه رسانه‌های دیداری و غیرمتعارف به‌دلیل کارکرد متنوع خود و ایجاد تغییرات پیوسته به تدریج جای ارتباط بین فردی از نوع چهره به چهره را گرفته و سبب شد فضای انفرادی به‌جای فضای جمعی و عاطفی در خانواده حاکم شود، به‌طوری که گسترش تکنیکی رسانه‌های دیداری و الکترونیکی ارتباط مستقیمی با فردگرایی و دوری از فضای روانی و عاطفی خانواده‌ها را نشان می‌دهد.

* واگرایی و انفعال شخصیتی در کودکان

استفاده مداوم از رسانه‌ها سبب واگرایی و انفعال شخصیتی در کودکان می‌شود، زیرا فرزندان به جای گفت‌وگوی صمیمی و سرگرمی با یکدیگر که سبب انسجام پیوند عاطفی اعضای خانواده می‌شود، با ابزارهای الکترونیکی ارتباط برقرار می‌کنند و این ارتباط فاقد هرگونه بار عاطفی، احساسی و هیجانی است.

* وجود فضاهای مجازی پرخطر در خانه‌های امروزی

اگرچه امروزه تصور زندگی بدون رسانه محال است تا حدی که تلویزیون، رادیو، سینما، رایانه و بازی‌های رایانه‌ای و اینترنتی با زندگی ما عجین شده است اما با توجه به اثرات اجتناب‌ناپذیر این رسانه‌ها به‌ویژه بر روی کودکان به وضوح در می‌یابیم که در خانه هر فردی فضای مجازی پُرخطری وجود دارد که سلامت کودکان ما را تهدید می‌کند.

امروزه زندگی کودکان ما غرق در رسانه‌های دیداری و الکترونیکی است، بنابراین زمانی برای انجام فعالیت‌های ورزشی، بازی‌های محرک و مهیج و گذراندن وقت با خانواده‌ها به کمترین حد ممکن رسیده است و قطعاً این کودکان به‌دلیل کم‌تحرکی در معرض چاقی و برخی از بیماری‌های مبتلابه نیز قرار می‌گیرند.

* تعیبه تلویزیون و رایانه در اتاق خواب کودکان و غرق شدن در فضای مجازی

تعبیه تلویزیون و رایانه در اتاق خواب کودکان و در اختیار گذاشتن رسانه‌های الکترونیکی و غرق شدن در فضای مجازی و بازی‌های یارانه‌ای یکی از راه‌های شانه خالی کردن خانواده‌ها از بازی و سرگرمی با کودکان شده است که این خود یکی از مهم‌ترین عوامل اختلال در تغذیه و خواب کودکان به‌شمار می‌آید.

* ممنوعیت آرام کردن کودکان با ابزار الکترونیکی

برای مدیریت رسانه‌ها توسط والدین در منزل آنچه که در وهله نخست اهمیت دارد نظارت بر آنچه که کودکان تماشا می‌کنند، است و باید تمام آن چیزهایی که کودک از رسانه دریافت می‌کند رصد شود.

نکته قابل توجه دیگر ممنوعیت در آرام کردن کودکان با استفاده از تلویزیون، ماهواره، یارانه و گوشی‌های تلفن همراه است، بنابراین در این باره نیز محدود کردن استفاده از رسانه امری اجتناب‌ناپذیر است و باید برای کودک به شکل تعیین تکلیف کرد تا بداند چه مدت مجاز است از این وسایل استفاده کند.

* دوری کودک در استفاده از رسانه‌ها تا سه سالگی

یک روانشناس کودک و نوجوان در سوئد با تأکید بر اینکه در حد امکان تا سه سالگی نباید کودک در معرض رسانه‌ها و وسایل الکترونیکی مانند تلویزیون، کامپیوتر و موبایل قرار بگیرد ، گفت: متأسفانه والدین برای این که وقت بیشتری برای انجام کارهای خود داشته باشد، ابزاری مانند تلویزیون و موبایل را در اختیار فرزندان خود قرار می‌دهند تا با بازی با آن سرگرم شوند.

مژگان رحیم‌زاده با اشاره به اینکه کودک تا ۳ سالگی هیچ‌گونه برداشتی از اینگونه وسایل ندارد، افزود: استفاده از این وسایل تنها از روی عادت از سوی کودکان صورت می‌گیرد، زیرا کودک فقط چیزهای متحرک رنگی و صداهای آنچنانی نظرش را جلب می‌کند، بنابراین اگر بتوان تا سه سالگی این‌گونه وسایل را از دسترس کودکان دور نگه داشت، بسیار خوب است.

* وجود انواع بازی‌های خلاقانه بدون هزینه در منزل

وی با بیان اینکه اگر والدین مواقع بیکاری کودکان خود را با کارها و بازی‌های دیگر سرگرم ‌کنند آنها هرگز به سمت استفاده از این وسایل الکترونیکی جذب نمی‌شوند و یا حتی پای تلویزیون نیز برای تماشای برنامه‌ها نمی‌نشینند، اظهار کرد: پدرها و مادرها باید بتوانند اوقات بیکاری را با کارهای خلاقانه پُر کنند و این را بدانند که بازی‌های خلاقانه زیادی وجود دارد که می‌توان در خانه انجام داد و خلاقیت و تخیل و فکر و حتی دست‌های بچه‌ها را به کار گرفت.

این روانشناس کودک و نوجوان با تأکید بر اینکه بهتر است خود والدین پای تلویزیون، کامپیوتر و موبایل ننشینند، تصریح کرد: استفاده از این‌گونه وسایل هیچ اثر مثبتی برای کودکان ندارد چراکه انواع برنامه‌هایی که در تلویزیون پخش می‌شود، قطعاً کودک از آنها سر در نمی‌آورد اما همین عامل سبب آموزش‌های دور از ذهن برای کودکان می‌شود و یا وقتی برخی از والدین فرزندان خود را پای تلویزیون می‌نشانند بدون اینکه هیچ کنترلی بر آنها داشته باشند که فرزند چه چیز را تماشا کرده و چه چیز را آموزش می‌بینند عوارض منفی آن دامن‌گیر خود خانواده‌ها خواهد شد.

* گوشی به دست شدن والدین و تقلید کودکان از این عمل

وی با انتقاد از اینکه برخی از پدران و مادران شاغل وقتی از سرکار می‌آیند گوشی به دست شده و به بچه توجهی نمی‌کنند که در نتیجه آن فرزند هم دلش می‌خواهد که به دلیل این کم‌توجهی وقت خود را به شکلی پر کند، گفت: در این گونه موارد بهتر است تا والدین و به‌ویژه مادران فرزندان را در طول روز در تمام کارهای خانه دخیل کنند و حتی از یک سالگی در کارهایی مانند نظافت، آشپزی و ... از این کودکان کمک بخواهند در حالی که مادران ترجیح می‌دهند فرزندان را با موبایل و تلویزیون سرگرم کرده و خود در آشپزخانه مشغول کارهای روزمره شوند.

رحیم‌زاده با بیان اینکه بازی‌های زیادی در منزل وجود دارد که نیاز به وسایل آنچنانی ندارد، گفت: می‌توان در حین آشپزی و انجام کارهای منزل آموزش رنگ‌ها، تعداد، شمردن، حرکت انگشتان، تمرکز دست و مغز را به فرزندان آموخت نه اینکه با موبایل و تلویزیون مشغول انجام بازی‌های بی‌اساس شوند.

* کنترل بازی‌ها و سرگرمی‌های کودک توسط والدین

وی با انتقاد از اینکه برخی از فرزندان ۶ الی ۷ ساله ما امروز پای بازی‌های خشن وقت خود را می‌گذرانند، افزود: تنها چیزی که پس از سه سال فرزندان اجازه دارند انجام دهند آموزش مطالب علمی برای بکارگیری هوش و یادگیری و یا راه‌های بازی است و اگر راه درست از این وسایل الکترونیکی به کودکان آموزش داده شود و زمان استفاده از این وسایل از سوی والدین تعیین شود و همچنین حواس پدر و مادر بر کنترل  این بازی‌ها باشد، قطعاً استفاده از این وسایل ضرری نخواهد داشت، چون به‌طور قطع و یقین نمی‌شود که فرزندان را به‌صورت کامل برای استفاده از این وسایل محدود کرد.

روانشناس کودک و نوجوان راه برون‌رفت از معضلات ناشی از وسایل رسانه‌ای و الکترونیکی را ایجاد سرگرمی‌های بدون هزینه برای فرزندان از سوی والدین در منزل برشمرد و خاطرنشان کرد: اجرای برنامه‌هایی مانند بردن کودکان به طبیعت، آشنایی با حیوانات، اجرای بازی‌های آموزشی و فکری و بکارگیری تخیل فرزندان و ... از جمله کارهایی است که در طبیعت و منزل وجود دارد و می توان خلاقیت و نوآوری در کودکان را با این وسایل کم‌هزینه و بدون دردسر به منصه ظهور رساند.

* کاهش قدرت تحلیل و تخیل کودک در درگیری با ابزار الکترونیکی

وی با تأکید بر اینکه درگیری زیاد کودک با وسایل الکترونیکی قدرت تخیل و تحلیل وی را از بین می‌برد، بیان کرد: استفاده از این وسایل کودک را تنبل بار آورده و فعالیت را از وی می‌گیرد اما در مقابل آن اگر فرزندان را با بازی‌ها سرگرم کنیم، همراه با شادی، هیجان، لذت و حرکت آموزش‌های اصولی لازم را نیز اخذ می‌کنند.

رحیم‌زاده با اشاره به اینکه متأسفانه امروزه در بسیاری از مهمانی‌ها نیز فرزندان با این‌گونه وسایل سرگرم هستند، گفت: به‌جای اینکه مادران در محافل خانوادگی و دوستانه فرزندان خود را با این‌گونه وسایل سرگرم کنند، اگر برنامه‌ها و بازی‌های گروهی را برای کودکان به اجرا بگذارند قطعاً مواردی مانند رعایت حقوق دیگران، طرز صحبت کردن، دوری از پرخاشگری، شیوه زندگی اجتماعی در کنار داشتن هیجان اجرای برنامه‌های بسیار ساده و معمولی محقق می‌شود.

*مسئولیت پدر، مادر، مسئولان و مربیان در قبال کودک

وی متذکر شد: اگر بزرگ‌ترها بتوانند کودکان را به کارهای خلاقانه مشغول کنند، آنها نیز شور و اشتیاق داشته و در طول روز می‌توان با انواع ورزش‌ها، گردش‌ها، بازی‌ها در منزل و کارهای خانه، کودک را به شکلی سرگرم کرد که این ذوق و هیجان را در وی دید.

این روانشناس کودک و نوجوان در پایان با تأکید بر اینکه هر کجا فرزند باشد پدر، مادر، مسئولان و مربیان مؤثر هستند، گفت: اگر کودکان ببینند که دیگران برای‌شان وقت می‌گذارند، آنها نیز اشتیاق نشان می‌دهند، بنابراین باید در طول روز برای فرزندان سرگرمی ایجاد کرد، البته باید در انتخاب بازی نیز دقت کرد چرا که امروز شاهد هستیم فعالیت بچه‌ها کم شده و پای بازی غذا می‌خورند و اضافه وزن پیدا می‌کنند و همچنین از لحاظ فکری نیز خلاقیت خود را از دست می‌دهند و زمان خواب آنها نیز نامناسب شده است که در نتیجه همه این عوامل مخرب مسؤولیت والدین دوچندان می‌شود.

* اهمیت نقش خانواده‌ها در زمینه کاهش زمان مصرف رسانه‌ها

با توجه به اینکه کاهش زمان مصرف رسانه‌ها سبب بیشتر شدن زمان بازی کودکان با یکدیگر، افزایش فعالیت‌های خانواده، طولانی شدن وقت غذا، زمان مطالعه و حتی زودتر به رخت‌خواب رفتن فرزندان می‌شود، بنابراین بدون شک می‌توان دریافت که مدیریت رسانه در حوزه کودک و کاهش آثار منفی آن اگرچه نیازمند اراده عمومی بوده و لازم است تمام دستگاه‌های متولی در تمام سطوح محلی، ملی و بین‌المللی در این زمینه همگام شوند اما قطعاً خانواده مهم‌ترین نقش را در این زمینه دارد.

* توسعه سواد رسانه‌ای برای تبدیل تهدیدات به فرصت‌ها

و کلام آخر اینکه توسعه سواد رسانه‌ای در میان والدین به‌ویژه مخاطبان جامعه هدف می‌تواند در کاهش آثار منفی آن نقش مؤثری داشته باشد و تبدیل تهدیدات این قبیل رسانه‌ها به فرصت و بهره جستن از آن برای توسعه فرهنگ عمومی، دانش فردی و اجتماعی از دیگر عوامل مؤثر بر کاهش خطرات ناشی از رسانه‌ها محسوب می‌شود.