خزرتیترخبر: مازندران یکی از قطب‌های مهم تولید گوشت مرغ در کشور است که سالانه باتولید ده‌ها هزار تن مرغ بخش قابل توجهی از نیازهای کشور را تأمین می‌کند، اما طی چند سال گذشته و به‌ویژه طی سال‌جاری، مرغداران این استان با بحران سختی مواجه هستند و مشکلات متعدد پیش روی تولیدکنندگان، این صنعت را به مرز ورشكستگی رسانده است.

کمای چند ساله صنعت مرغداری در مازندران

صنعت مرغداری از جمله بزرگ‌ترین صنایع بخش خصوصی در اشتغال زایی به شمار می‌رود که نباید برخی از سود و منفعت‌ها، این صنعت را به ورطه ورشكستگی بکشاند؛ چرا كه با ورشكستگی این صنعت، خیل عظیمی از مردم بیكار شده و بر مشكلات اشتغال نیز در كشور افزوده می شود.

البته باید از این نکته هم غافل نشویم که خرید دوره‌ای مرغ از مرغداران توسط پشتیبانی امور دام، آن هم با قیمت زیر قیمت تمام شده برای مرغدار، یک امر موقتی در تسکین آلام تولیدکنندگان است و درمان كامل این مشكل نیست و باید برای خرید مرغ از مرغداران برنامه واحد و اصولی ارائه شود تا تكلیف مرغداران و صنعت مرغ با توجه به افزایش هزینه‌ها و نهاده‌ها مشخص شود.

البته در این میان لزوم آگاهی دقیق از میزان دقیق تولید و همچنین ضرورت برنامه‌ریزی و مدیریت جامع و کارشناسانه جهت میزان تولید بر مبنای نیاز بازار از جمله امور مغفولی است که در این صنعت، جای آن خالی احساس می‌شود و خلأ در این بخش موجب شد تا تعادل میان عرضه و تقاضا دچار خلل شود و این امر باعث نوسانات قیمت در ایام گوناگون سال گردد؛ پرسش اصلی این است که مشکلات صنعت مرغداری چرا حل نمی‌شوند تا در وضعیت ثبات قرار گیرد؟!

محمد تقی فردوسیان یکی از مرغداران قدیمی در مازندران است که از سال 1359 در صنعت مرغداری فعال است،وی که مدیر  یک واحد گوشتی در آمل با 41 هزار قطعه پروانه بهره‌برداری است، در این باره گفت: رکود حال حاضر صنعت مرغ مربوط به استان مازندران نیست و کل کشور ما را در بر می‌گیرد، مشکل صنعت مرغداری که هم‌اکنون به بحران رسیده، مقصر اصلی آن، متولیان تولید هستند.

چالشی به‌نام مهندسی عامدانه تولید!

این مدیر واحد گوشتی مرغ در مازندران خاطرنشان کرد: منظور از متولیان تولید کسانی هستند که تولید را مهندسی می‌کنند، متأسفانه این امر بایستی در اختیار نمایندگان واقعی صنعت طیور باشد که در دست دولتی‌ها است، دست معاونت طیور است؛ دست وزیر جهاد کشاورزی است و این از چالش‌های این صنعت است.

فردوسیان با بیان اینکه تولید باید بر اساس عرضه و تقاضا مدیریت شود و وقتی ما صادرات نداریم، تولید باید بر مبنای میزان مصرف سرانه داخلی‌مان برنامه‌ریزی شود، اظهار کرد: ما به عنوان اینکه در محاسباتمان خود دولتی‌ها و خود تشکل‌ها اعلام می‌کنند که حداکثر مصرف سرانه هر شهروند ایرانی 24 کیلو در سال است، بر اساس این 22 تا 24 کیلو، ما بایستی تولید جوجه یک روزه داشته باشیم تا بتوانیم پاسخگوی میزان تقاضامان باشیم و اگر بخواهیم مازاد تولید نداشته باشیم، 85 میلیون در ماه بایستی تولید جوجه یکروزه گوشتی داشته باشیم.

جای پای دولتی‌ها در رکود مرغداری‌ها

وی ادامه داد: متأسفانه آن‌هایی که از بالا می‌آیند و مهندسی می‌کنند و تولید را از 85 میلیون به مرز 100 میلیون و بیشتر می‌رسانند، می‌دانند این فاجعه اتفاق می‌افتد؛ یعنی عمدا دولتی‌های ما این کار را می‌کنند؛ چون الان متولی تولید ما، تشکیلات خود طیور نیست، حالا چه در بخش مادر، چه در بخش گوشتی و چه در بخش مرغ تخمگذار، ما با این چالش‌ها مواجه هستیم.

این فعال صنعت مرغ در مازندران عنوان کرد: دولتی‌ها متولی تولیدند و این‌ها می‌آیند افزایش تولید را برنامه‌ریزی و مدیریت می‌کنند، آمارها را بنا بر مصلحت خودشان پنهان می‌کنند، عملا به دلیل اینکه بخواهند مرغ ارزان در اختیار مصرف‌کننده قرار بدهند، ذخایر خودشان را در رابطه با پشتیبانی امور دام جهت موارد خاص ذخیره‌سازی را با قیمت ارزان تأمین کنند، عملا نابودی صنعت مرغداری کشور را دامن می‌زنند.

این مدیر واحد گوشتی مرغ مادر در مازندران متذکر شد: هر از چندگاه از این اتفاقات در استان و کشور می‌افتد و عمدی هم هست. ما دقیقا بایستی بر اساس میزان مصرف داخل کشور برنامه‌ریزی کنیم که چه میزان تولید جوجه یکروزه داشته باشیم، چه میزان باید دان وارد کنیم، چه میزان دارو وارد کنیم، واکسن وارد کنیم و این‌گونه خیلی ساده هر کارشناس ما می‌تواند دقیق  اعلام کند که چه میزان نیاز تولید جوجه یکروزه ما است.

فردوسیان یادآور شد: پس وقتی می‌آیند و چیزی نزدیک به حدود 40 درصد تولید را افزایش می‌دهند، پس این عمد در کار است.

دست‌های پشت پرده در افزایش نرخ نهاده‌های دامی در صنعت طیور

وی افزود: مشکل بعدی ما این است که به هر دلیلی بر اساس افزایش نرخ نهادینه‌های ما که بحث ارزی در آن مطرح است، حداقل بنا بر آماری که خود آقایان داده‌اند که نزدیک به بالای بیش از دو میلیون تن علوفه روی آب بود که از قبل خریداری شده بود، اینکه منبع تأمین عرض 3 هزار و 500 تومانی از بیت‌المال جهت شرکت مدلل و شرکت‌های وابسته اقماری از قبل تأمین شده بود، چه دست‌هایی در کار بود که اجازه داد این مجموعه اقمار شرکت‌های مدلل بتوانند سویایی که با ارز 3 هزار و 500 تومانی در شرایط سال گذشته به چه دلیل نزدیک به حداقل هزار تا هزار و 200 تومان افزایش پیدا کرده است در حالی‌که تغییری در تأمین منابع ارزی اتفاق افتاده باشد.

این فعال صنعت مرغ در مازندران تصریح کرد: زمانی که بحث تشنج ارز در کشور شدت گرفت، ارز با افزایش ناگهانی قیمتی مواجه شد، آن چیزی که به عنوان نهادینه‌های تولید صنعت طیور مثل ذرت، سویا، داروها، واکسنها و غیره از چندین ماه قبل تخصیص ارزی پیدا کرده بود و تاجران با ارز 3 هزار و 500 تومانی تأمین کالا کردند و خرید کردند؛ ولی وقتی این اقلام و داروها در حال وارد شدن به کشور بودند چه دستهایی اجازه داد که این سویایی که با ارز 3 هزار و 500 تومانی تأمین شده با قیمت ارز 8 هزار تومانی به دست مردم برسد؟ این مابه‌التفاوت که بالای صدها هزار میلیارد تومان شد به جیب چه کسانی رفته است؟

مهندسی تولید به‌نام تولید انبوه به جان قیمت مرغ!

این مدیر واحد گوشتی مرغ مادر در مازندران تأکید کرد: چرا دولتمردهای ما، تعزیرات حکومتی ما که این همه یک مغازه‌درا ساده را مورد هجمه قرار می‌دهند، در قبال این همه اختلاس، سوء استفاده شده و سر به نجوم برده کجا بودند؟ خواب بودند؟ بیایند توضیح دهند.

پس وقتی ما در شرایطی در کشوری زندگی می‌کنیم که مسئولان دولتی ما به عمد، افزایش تولید را مهندسی می‌کنند که به تولید انبوه برسند و در نهایت عرضه چندین برابر تقاضا شود، این بحران کاهش قیمت را در صنعت مرغ داریم که نابود می‌شود این صنعت، و از آن طرف که نهادینه‌ها به یکباره با افزایش 70 تا 100 درصدی مواجه شدند و هیچ کسی نیست که بیاید و بگوید چرا!

فردوسیان افزود: پس بنابراین هزینه تمام شده تا آن چیزی که به هر حال به معرض فروش می‌رسد، به حداقل می‌رسد و لذا در حال حاضر شاهد هستیم که هزینه تمام شده ما به ازای کیلو هزار تا هزار و 500 تومان بیش از قیمتی است که ما داریم به بازار عرضه می‌کنیم. حتی پشتیبانی که آمده است از مرغدار به ظاهر برای حمایت مرغ خریده است، حتی قیمت 5 هزار تومانی که گذاشتند، هزار تومان زیر قیمت تمام شده ما بود و مصیبتی را به بار آورده‌اند.

صنعت مرغداری متولی ندارد

وی اعلام کرد: چه کسی باید پاسخگوی این همه زیان باشد؟ تا مادامی که ما در این صنعت متولی نداشته باشیم، تشکیلات ما ضعیف و آلوده باشد و دولتی‌های ما همه بیزینس من باشند و خط‌دار عمل کنند؛ این صنعت به هیچ عنوان ترقی نخواهد کرد،ما تا مادامی که یک تشکیلات قوی نداشته باشیم، تا مادامی که دولتمردهای ما برای رضای خدا و مردم کار نکنند، موجب نابودی یک صنعت که بزرگترین صنعت بخش خصوصی کشور است خواهند شد.

این فعال صنعت مرغ در مازندران گفت: من خواهشم این است از نمایندگان مجلس مازندران در کشور که واقعا این امانتی که به عنوان موکل مردم استان بر دوش دارند در دفاع از حقوق صنفی ما در این امانت خیانت نکنند، دوم خود مسئولان ما واقعا بیایند بشینند و اگر می‌خواهند کاری برای این صنعت و مردم انجام دهند بیایند دلسوزانه، تولید را برنامه‌ریزی کنند که این تولید بر اساس عرضه و تقاضا مدیریت شود تا هم مصرف کننده در این وسط حمایت شود و هم تولید کننده.

بررسی علل گسترش واحدهای مرغ تخمگذار در استان

این مدیر واحد گوشتی مرغ مادر در مازندران در خصوص عدم موفقیت استان در تولید مرغ تخمگذار پاسخ داد: همان بلایی که بر سر مرغ گوشتی در استان آمده است، همان بلایی که بر سر واحدهای گوشتی مادر در استان آمده است این بلا یک دهه پیش بر سر واحدهای تخمگذار استان أمده است و رغبتی برای سرمایه‌گذاری در این بخش وجود ندارد.

فردوسیان اذعان کرد: در سطح استان مازندران هم میزان تولید تخم‌مرغ ما بیش از نیازمان بود و به استان‌های دیگر صادر می‌کردیم و هم  به دلیل سوء مدیریت مسئولان ما این صنعت نابود شده است و باید بگوییم 90 درصد واحدهای تخمگذار استان یا ورشکست شدند و یا تبدیل و جمع کردند و این صنعت در استان متلاشی شده است و حال گویا نوبت به واحدهای گوشتی رسیده است.

فعالیت 2200 واحد تولید مرغ گوشتی در مازندران

محمود ابراهیمی نیز گفت: حدود دو هزار و 200 مرغدار گوشتی در مازندران وجود دارد که تحت پوشش اتحادیه مرغداران گوشتی استان هستند.

وی افزود: از لحاظ تولید گوشت سفید استان مازندران در رتبه دوم کشوری قرار دارد ولی قابلیت این را داریم که همیشه اول باشیم، با توجه به بازار مصرف مناسبی نداریم، ما در تولیداتمان یک مقدار دچار مشکلاتی هستیم.

پای لنگ صادرات در صنعت مرغداری مازندران

رئیس اتحادیه مرغداران گوشتی مازندران در خصوص وضعیت صادرات در این صنعت پاسخ داد: ما به معنای واقعی صادرات نداشتیم. صادرات ما همیشه با مشکلاتی مواجه بوده است.

برای اینکه در هر صنعتی صادراتی شکل بگیرد باید قبلا در عرصه بینالمللی یک زمینه مناسبات عادی داشته باشیم، و ما متاسفانه هیچگاه از این زیرساخت‌ها برخوردار نبودیم و وجود نداشته است و یا اگر بوده ضعیف بوده و یا اینکه با یک کشوری در یک صباحی خوب بودیم و در صباحی دیگر با مشکل مواجه بودیم، برای همین ما در سنوات گوناگون به عنوان یک صادر کننده پروتئینی مطرح نبودیم.

ابراهیمی خاطرنشان کرد: بازار هدف ما پس از بازار تقاضای موجود در استان، بازار تهران است و برای همین، ضربات و تنش‌هایی که ما از بازار تهران متحمل می‌شویم، همواره به طور مستقیم ما را آزار داده است، 90 درصد بازار مصرف تولیدیمان بازار تهران است.

عمده‌ترین چالش‌ها و مطالبات مرغداران مازندران

وی در پاسخ به سوال خبرنگار ما در خصوص عمده‌ترین چالش‌ها و مطالبات مرغداران استان بیان کرد: ما باید به عنوان یک صنف جایگاه خود را به رسمیت بشناسیم و ابزارهای کنترلی را که مرغدار و مجموعه را مقید می‌کند تا به اندازه نیاز بازار تولید کند در دست ما باشد ما می‌توانیم بازار را بی خطر و کم تنش نگاه بداریم، ما می‌توانیم از آن طرف نهاده‌هایی را تولید کنیم که بازار مصرف یک ماه را جوابگو باشد، بخش صادرات را ببینیم و از آن طرف هم مرغدار ما از این بحران‌هایی که هر چند گاه حادث می‌شود به دور باشد.

ما ابزار کنترلی و بازدارنده نداریم

رئیس اتحادیه باغداران گوشتی مازندران تصریح کرد: متأسفانه صنف ما هیچ ابزار کنترلی برای ما در نظر گرفته نشده است و نداریم، یعنی ما نه مجوز صدور پروانه داریم، نه تمدید پروانه داریم؛ تمام اصناف در کشور صاحب این جایگاه هستند، تنها قشری که این محدودیت را دارد و این اختیار را ندارد، اتحادیه مرغداران گوشتی است.

ابراهیمی متذکر شد: همین امر باعث می‌شود که عوامل تولیدی ما بدون برنامه، بدون نگاه به بازار مصرف تولید کنند و این تولید سربار به روی دوش این صنعت سنگینی می‌کند.

وی ادامه داد: اگر دولت بیاید و به ما تفویظ اختیار دهد، به ما صدور پروانه، تمدید پروانه و غیره، را به ما واگذار کند ما می‌توانیم با توجه به بازار مصرف‌مان برنامه‌ریزی کنیم و از این بحران‌های ایجاد شده در طول سال جلوگیری کنیم.

رئیس اتحادیه مرغداران گوشتی مازندران اظهار کرد: ما به دنبال ایجاد یک مصرف عادلانه هستیم که هم مصرف کننده رضایت داشته باشد و هم تولیدکننده.

چالشی به نام افسارگسیختگی قیمت جوجه یکروزه

ابراهیمی در خصوص افسارگسیختگی قیمت جوجه یکروزه در مازندران اعلام کرد: این امر به این دلیل است که هیچ آمار درستی از میزان جوجه تولیدی و جوجه‌ای که وارد سالن می‌شود وجود ندارد،هر صنفی برای مسایل گوناگونی که به نفع خودش است این موضوع را به دید خاصی می‌نگرد، ولی اگر که تمامی این صنف‌ها دور هم بشینند و به یک تصمیم واحد برسند، این اتفاق دیگر نخواهد افتاد.

وی در خصوص چشم‌انداز صنعت مرغداران گوشتی در مازندران اذعان کرد: ما با توجه به حجم سرمایه‌گذاری در سطح استان، ما تمام ابزارها و عوامل بالقوه را داریم، ما می‌توانیم به یکی از قطب‌های صادراتی کشور تبدیل شویم، ما تمامی عواملی که موجب رشد یک صنعت در منطقه می‌شود را داریم.

رئیس شرکت مرغداران حمل گوشتی مازندران خاطرنشان کرد: طی سالیان اخیر پروانه‌‌ای صادر نشده است ولی درصدی به تولیدات غیرمجاز ما با افزایش تولیدات مرغداری‌های ما اضافه شده است.

ابراهیمی در خصوص نهاده‌های دامی مورد نیاز مرغداران گفت: بیش از 90 درصد این نهاده‌ها از خارج از کشور تأمین می‌شود و همواره با کوچک‌ترین التهاباتی که در دنیا بوجود آمده است اثرات مستقیمی بر روی تولید ما داشته است.

رئیس اتحادیه مرغداران حمل گوشتی مازندران در پایان اظهار کرد: تقاضای ما تنها این است که امور ما را به خود ما وا بگذارند، مثل سایر اصناف و مطمینا با رشد چشمگیری که این صنعت طی این سالیان داشته، مورد توجه قرار خواهد گرفت.

لزوم انسجام و تمرکز واحدهای تصمیم‌گیری در صنعت مرغ

رویکرد دولت‌های گذشته طی سالیان اخیر مبنی بر صدور مجوزهای مرغداری به افراد غیر متخصص، هر چند توان تولید را افزایش داد، اما در این ظرفیت‌سازی، بدون توجه به نیاز واقعی کشور، اشخاص زیادی که نه علم تولید و نه تجربه و تخصص در این صنعت داشتند را وارد معرکه کرد که در نهایت بسیاری از فعالان صنعت مرغداری را به ورطه نابودی کشاند.

از سویی دیگر شرایط تولید، افزایش نهاده‌های دامی، نوسانات ارزی، بیماری‌های طیور و برخی عوامل دیگر باعث شد تا تولیدات مرغ‌داران بر روی زمین بماند و دچار ضرر و زیان هنگفتی شوند.

یکی دیگر از مشکلات صنعت مرغداری تعدد تشکل‌ها و مراکز تصمیم‌گیری دولتی و خصوصی در این بخش است. وجود انواع تعاونی‌ها، صنف‌ها، اتحادیه‌ها، انجمن‌ها و زیر مجموعه‌های وزارت جهاد کشاورزی خود مشکل ساز است و  باید برای پایان دادن به این مشکلات باید یک تشکل منسجم و فراگیر ملی که با چرخه تولید مرتبط هستند تشکیل شود.

در کنار سایر ظرفیت‌های ویژه استان که کم هم نیست، صنعت مرغداری نیز از ظرفیت‌های قابل تأمل و اتکا در استان است که نیازمند بازنگری و حمایت جدی مسئولان و متولیان امر در استان است؛ چرا که ضمن سهم بسزای مازندران در تولید این محصول در کشور، سهم بسزایی نیز در گردش مالی و اشتغال‌زایی بر دوش این صنعت است که با ایجاد چالش در این بخش، مشکلات متعددی را به بار خواهد آورد.