خزرتیترخبر: در روزهایی که شیوع کرونا همه استان‌های کشور و ۸۰ میلیون ایرانی را درگیر و تهدید می‌کند، بی‌تردید عبور از این بحران بدون اجرای درست «مسئولیت‌ های اجتماعی» از سوی مردم و تعهد نسبت به «حقوق شهروندی» ممکن نیست.

قانون حکمرانی در نظام‌های سیاسی مبتنی بر مردم سالاری، همانگونه که مسئولیت‌هایی را بر عهده دولت نهاده، تکالیفی را هم متوجه شهروندان و ملت کرده است. 

اگر حکومت یا دولت در برابر آحاد مردم یک کشور مسئول است، هر شهروند نیز در برابر دیگر شهروندان مسئولیتی مشابه دارد،  هرگونه رفتار یا عملی که موجب تهدید سلامت روحی و روانی دیگر شهروندان شود به نوعی فرار از این مسئولیت اجتماعی بوده و نیازمند برخورد است.

عمل به این مسئولیت اجتماعی به ویژه در برهه‌های بحرانی بیش از دیگر زمان دیگری ضرورت اجرا و عمل می‌یابد و شیوع بیماری «کووید ۱۹» در جهان و  ایران هم به طور دقیق همان برهه بحرانی مورد اشاره است.

پیش از آغاز سال جدید، دولت تصمیم به اعمال فشارهایی برای تعطیل و یا نیمه تعطیل کردن اصناف و بازارها در بحبوحه خرید شب عید گرفت، تصمیمی که موافقان و مخالفان خود را داشت.

صاحبان کسب و کارهای خرد که با توجه به رکود بازار در ماه های قبل، حساب ویژه ای را روی چند روز منتهی به عید باز کرده بودند با توجه به مسئولیت اجتماعی شان و اهمیت سلامت جامعه، قید سود و زیان را زدند و به خانه رفتند تا هم خود از بیماری مصون بمانند و هم مانع انتقال آن به دیگر افراد شوند.

در ابتدا این ممنوعیت ها قرار بود تا ۱۵فروردین اعمال شود اما با توجه به شرایط جامعه تصمیم بر آن شد که حداقل تا ۲۰فروردین اصناف غیر ضرور و بازارها همچنان تعطیل بمانند تا از تجمع مردم و در نتیجه شیوع گسترده تر بیماری جلوگیری به عمل بیاید.

این روزها اما پس از دستور دولت مبنی بر آغاز فعالیت بانک ها، ادارات و تولیدی ها با در نظر گرفتن پروتکل های بهداشتی، عده ای گمان کردند که قرنطینه و طرح فاصله گذاری تمام شده و می توانند کارشان را دوباره شروع کنند،این شاید یک سو تفاهم باشد،سوتفاهمی که می تواند عواقب خطرناکی برای جامعه در پی داشته و تمام زحمات همین کاسبان و مردم در یک ماه اخیر را ضایع نماید.

به گفته کارشناسان "از سرگیری زودهنگام فعالیت بازارها می تواند باعث آغاز پیک دوم بیماری کووید-۱۹شود و شیوع دوباره این ویروس را که تا حدی به کنترلمان در آمده از اختیار ما خارج سازد" عده ای اما بدون توجه به تذکرات رسانه ها و افراد متخصص اقدام به این کار کردند و از دیروز تبلیغاتشان در فضای مجازی را نیز از آغاز نمودند.

در شهر ساری بعضی از مغازه ها به صورت آشکار کرکره ها را بالا کشیدند و بعضی نیز روشی دیگر برای این کار انتخاب کردند،آن ها با تبلیغات در فضای مجازی خبر از فروش حضوری در مغازه هایشان دادند اما از مشتری ها خواستند قبل از حضور با شماره تلفنی که برایشان گذاشته شده تماس بگیرند!

از طرفی تاب آوری مردم کم شده و طاقت آن ها به سر رسیده و از طرف دیگر نزدیک شدن به موعد مقرر چک های کسبه آنان را مضطرب و عجول تر از همیشه برای آغاز به کار کرده است، مسئولان نیز میان تصمیمات دولتی و صنفی مانده اند و شاید اقناع افکارعمومی برای فعالیت ادارات و عدم فعالیت کسب و کارها برایشان به کار دشواری بدل شده.

به نظر اهالی فن، فعالیت پنهان کسبه در این دوران حتی از فعالیت آشکار آنان نیز خطرناک تر است، جدا از افزایش عبور و مرور مردم در سطح شهر، وقتی مغازه ای باز باشد این هشدار به مسئولین داده می شود که برای مدیریت موضوع تصمیمی اتخاذ کنند اما وقتی کرکره ی مغازه ای پایین باشد اما درون آن مملو از مشتری شود، هم کسی از فعالیت این واحدها خبری ندارد که از آن جلوگیری کند و هم این که جمع کردن مشتری ها در یک اتاق در بسته می تواند خطر ابتلا به ویروس کرونا را تا حد بسیار زیادی افزایش دهد.

البته همین کسبه نیز بیش از یک ماه است که اقدام به تعطیلی کسب و کارشان کردند و تا اینجا هم ضرر هنگفتی از کرونا شامل حال آنان شد، اما آغاز به کار پیش از موعد نه تنها می تواند تمام اقدامات گذشته ی آنان را بی اثر نماید بلکه اقدامی محرک برای دیگر کاسبان نیز محسوب می شود.

در همین خصوص یکی از فروشندگان لوازم آرایشی در خیابان قارن گفت: اگر ببینیم که بقیه مغازه هایشان را باز می کنند و مشتری هم می آید ما هم این کار را می کنیم، مگر ما نمی توانیم مشتری های خاص خود را در مغازه جمع کنیم و کرکره را بالا ندهیم؟ از روز تعطیلی بیش از ۱۰۰نفر خواستند تا فقط چند دقیقه درب مغازه را باز کنیم تا نیاز آن ها رفع شود، در بین آن ها کسانی بودند که چند سال است مشتری ما هستند اما به خاطر خودشان و همینطور مردم دیگر ما حاضر به این کار نشدیم، گناه ما چیست که به حرف پزشکان و پرستاران گوش می کنیم؟

هرچند تغییر دیدگاه و ساخت روانی افراد جامعه پروسه ای طولانی و نیازمند فرهنگ سازی است اما شاید شیوع بیماری «کووید ۱۹» و ضرورت اجرای سریع و درست اصول مسئولیت پذیری شهروندی بتواند نقطه آغاز این فرهنگ سازی باشد.

تقویت «مسئولیت پذیری اجتماعی» در برابر «مسئولیت پذیری فردی» نیازمند معرفی الگوهای موجود در جامعه است،تشویق و تقویت رفتارهای درست در مواقع بحران و تکرار هشدارها در کنار ارائه راه حل‌ها می‌تواند مسئولیت پذیری شهروندی را در ذهن و رفتار بسیاری از مردم تحکیم کند.

گام نهادن در مسیری غیر از این کار دولت و حکومت را برای مبارزه با بحران کرونا دو چندان می کند، وقت و انرژی، سرمایه و هزینه مادی و معنوی در صورت عدم همکاری و تداوم بحران مسئولیت ناپذیری اجتماعی به ناچار در دو جبهه و برای مقابله با دو بحران به کار می رود و تمرکز را از مسئولان خواهد گرفت و همه ۸۰ میلیون ایرانی را متضرر خواهد کرد.