خزرتیترخبر: نام مازندران با یاقوت زردرنگ و مرکباتش گره‌خورده، هر پاییز که می‌رسد قبل از شروع فصل برداشت سردرختی‌ها، نگرانی‌هایی همانند خوره به جان باغات و باغداران می‌افتد،نگرانی از فروش نرفتن محصول، روی دست باد کردن و در انبارها فاسدشدن.

اگر روند تغییر کاربری باغات و تبدیل آن به ویلاهای سیمانی و بدقواره را ریشه‌یابی کنیم یک سر آن به نارضایتی باغداران از درآمد کسب‌شده و رنج زحمت تولید مرکبات و فروش آن با قیمت ناچیز به دلالان و واسطه‌ها می‌رسد و این کلاف سردرگم هرسال و همواره همانند بلایی خانمان‌سوز باغات سبز مازندران را تهدید می‌کند.

نارنگی‌های نوبرانه و پیش رس چند روزی است به بازار آمده و در حاشیه خیابان‌ها و روزبازارها و محل‌های پرتردد پشت وانت‌بارهایی به چشم می‌آیند که نارنگی‌های سبز و نارس را به‌عنوان نوبرانه به فروش می‌رسانند، هر کیلوگرم تا ۱۵ هزار تومان ناقابل.

اینکه چقدر از باغدار بی‌نوا خریداری می‌کنند، مثنوی صدمن و تراژدی است که هرسال درباره محصولات مختلف از شالیزاری گرفته تا جالیزی و باغی تکرار می‌شود، باغدار دل‌خوش به فروش دسترنجش هست اما وقتی حساب‌کتاب می‌کند، نه‌تنها خرجش درنیامده بلکه بدهکار بانک و یا نزول‌خواران نیز شده است.

باغدار ناراضی، مسئولان از خود راضی

پای صحبت باغداران که می‌نشینی، نگرانی تمام وجودشان را فراگرفته و به آینده بازار فروش مرکبات دل‌خوش نیستند و به‌ناچار آن را به دلالان و واسطه‌ها حتی پیش‌فروش می‌کنند اما وقتی به سراغ مسئولان می‌روی همه‌چیز آرام است، نوید تولیدات انبوه را می‌دهند و از برنامه‌هایشان برای صادرات و قبضه کردن بازارهای هدف می‌گویند.

آخر زمستان که می‌شود، باغدار مانده و مرکبات کپک‌زده و فاسد شده که هرروز آب می‌رود و گاه به دریا و رودخانه ریخته می‌شود، این بار که به سراغ مسئولان می‌روی، ابروباد و ماه و فلک را مقصر می‌دانند، گویی همه عالم و آدم جز فرد مسئول کوتاهی کرده و سرانجام وعده خرید تضمینی میوه شب عید را می‌دهند که این هم حکایتی پرغصه دارد.

امسال سال جهش تولید نام نهاده شده است، آن‌گونه که متولیان امر از ابتدای سال وعده داده‌اند، مرکبات و کشاورزی استان نیز برای جهش و صادرات خیز برداشته است،از رؤیای صادرات به فرنگستان گرفته تا رونق بازار فروش در داخل.

کربلایی محمد جوادی، باغداری است که عمرش را پای باغات پرتقال و کیوی سپری کرده و تنها امیدش به فروش سردرختی باغات و برنج درو شده از چندصدمتر زمین شالیزاری است که دارد، دو سال قبل از ترس فروش نرفتن، محصول پرتقال خود را در شهریورماه به دلال فروخت اما بعد که باغداران همسایه بیشتر از وی سود کسب کردند، تصمیم گرفت سال بعد فصل زمستان محصول را به فروش برساند.

وی می‌گوید: سال گذشته باآنکه از دل تابستان مشتری و واسطه به سر باغم می‌آمدند تا سردرختی پرتقال را خریداری کنند اما به امید فروش با قیمت بیشتر آن‌ها را رد می‌کردم تا اینکه روزهای پاییز به زمستان رسید و نگرانی از نفروختن مرکبات در خانه ما ریشه دواند.

این کشاورز ادامه داد: بااینکه برای خرید تضمینی مرکبات به متولیان امر مراجعه کرده بودم اما آن‌قدر اماواگر و پیش‌شرط مطرح کرده بودند که از فروش به آن‌ها منصرف شدم و سرانجام در دل زمستان محصولم را با قیمت ناچیزتر از سال قبل فروختم، درحالی‌که بخشی از محصولم به دلیل ماندن در انبار فاسد شده بود.

وی می‌گوید: امسال نیز هنوز برداشت شروع نشده، واسطه‌ها برای خرید پیغام‌وپسغام می‌دهند اما برای فروش بر سر دوراهی مانده‌ام و می‌ترسم گرفتار مشکلات سال‌های قبل شوم.

کربلایی محمد یکی از هزاران باغدار مازندرانی است که دغدغه فروش محصولاتش را دارد؛ درحالی‌که هنوز آن‌گونه که باید و طی سال‌های سال برای رفع چنین دغدغه‌ای برنامه‌ریزی و نیازسنجی نشده است.

مرکبات مازندران با مشکلاتی نظیر عدم بازاریابی، بسته‌بندی و سورتینگ، هزینه‌های بالای تولید، مشکلات حمل‌ونقل، حمایت ناکافی دولت و چندصدایی در حوزه تصمیم سازی و برنامه‌ریزی مواجه است و رفع آن با برنامه‌های کوتاه‌مدت بدون داشتن افق بلندمدت میسر نخواهد بود.

جویبار ازجمله قطب‌های تولید مرکبات مازندران به شمار می‌رود و سالانه ۱۲۰ هزار تن محصول در آن تولید می‌شود که امسال برنامه ارسال و صادرات تا ۵۰ هزار تنی طبق وعده مسئولان در دستور کار قرار گرفته است،مدیر جهاد کشاورزی شهرستان جویبار میزان ذخیره‌سازی مرکبات در سال جاری را ۲۰ هزار تن بیان کرد و گفت: میزان ذخیره‌سازی مرکبات در سال‌های گذشته ۱۰ هزار تن بوده است که با راه‌اندازی پایانه صادراتی روماک گستر این میزان به ۲۰ هزار تن در شهرستان افزایش‌یافته است.

خرید عمده از تولیدکنندگان صورت می‌گیرد

غلامرضا سعیدی با اعلام اینکه پیش‌بینی تولید مرکبات شهرستان بیش از ۱۲۰ هزار تن است، افزود: سال گذشته میزان تولید حدود ۹۰ هزار تن بوده است که با رعایت نکات و مدیریت باغداران خسارت مگس مدیترانه‌ای در سال جاری به حداقل ممکن رسیده و شاهد شرایط خوب تولید مرکبات در سال جاری هستیم.

وی با اشاره به اینکه قطعاً در سال جاری ۲۰ تا ۵۰ هزار تن صادرات مرکبات و خارج استان خواهیم داشت، اظهار کرد: با هماهنگی استانداری با پایتخت، امسال خرید عمده به‌صورت مستقیم از خود تولیدکنندگان صورت می‌گیرد تا قیمت از دست دلالان و واسطه‌ها خارج و شاهد قیمت خوب این محصول در زمان برداشت باشیم.

مدیر جهاد کشاورزی جویبار با بیان اینکه خرید نارنگی نوبرانه از سطح باغات شهرستان آغازشده است، خاطرنشان کرد: از ۴ هزار و ۷۰۰ هکتار از اراضی باغی شهرستان حدود یک هزار و ۲۰۰ هکتار زیر کشت نارنگی است و پیش‌بینی تولید ۳۰ تن در هکتار بوده است.

قائم‌شهر نیز برای صادرات مرکبات به کشورهای مختلف عربی و حاشیه خزر خیز برداشته است و مجید جعفری مدیر جهاد کشاورزی قائم‌شهر در گفتگو با خبرنگار مهر، از صادرات یک هزار و ۵۰۰ تنی مرکبات در سال جاری خبر داد و افزود: بازرگانان و صادرکنندگان قائم‌شهری در حال مذاکره و رایزنی با تجار کشورهای عراق، قطر، عمان، امارات، هند و آسیای میانه هستند و پیش‌بینی می‌شود در سال جاری یک هزار و ۵۰۰ تن مرکبات از قائم‌شهر به این کشورهای هدف صادر شود.

وی افزود: در نظر داریم میوه‌های باکیفیت و با بسته‌بندی ناب و به‌روز را با توجه به نوع سفارش برای صادرات مهیا و به متقاضیان تحویل دهیم.

مدیر جهاد کشاورزی قائم‌شهر، با اشاره به اینکه قائم‌شهر رتبه یک ذخیره‌سازی و رتبه چهار تولید و سطح کاشت مازندران را داراست، بیان کرد: شهرستان قائم‌شهر دارای ۱۷۶ واحد سورتینگ است که ۱۰ واحد آن محصولات مرکبات خود را با برچسب‌های اختصاصی به‌طور مستقیم برای صادرات به کشورهای دیگر ارسال می‌کنند.

جعفری در خصوص وضعیت صادرات مرکبات در سال گذشته، گفت: ۴ هزار و ۲۰۰ تن میوه مرکبات از مازندران به سایر کشورها صادر شد که از این مقدار هزار و ۵۰۰ تن سهم قائم‌شهر بوده است.

وی افزود: حدود ۹۰ هزار تن انواع میوه مرکبات در انبارهای منطقه ذخیره و در ماه‌های آخر سال به سراسر کشور صادر شد که مقدار ۱۷ هزار تن آن تحت عنوان طرح تنظیم بازار میوه شب عید با قیمت مصوب و نظارت ادارات مربوطه به استان‌های هدف صادر شد.

قائم‌شهر با دارا بودن ۱۵ هزار و ۲۰۰ مترمربع باغ مرکبات و ۲۰ هزار و۷۰۰ بهره‌بردار و ۱۷۶ سورتینگ حدود ۳۵۰ هزار تن مرکبات در سال گذشته برداشت کرده و پیش‌بینی می‌شود در سال جاری هم ۳۰۰ هزار تن مرکبات از باغ‌های این شهرستان، برداشت شود.

مشکل صادرات مرکبات مازندران کجاست؟

به‌رغم آنکه هرسال روی کاغذ و پشت میز جلسات برای صادرات محصولات کشاورزی ازجمله مرکبات در مازندران برنامه‌ریزی می‌شود اما در عمل شاهد آن هستیم که بخش قابل‌توجهی از این برنامه‌ها محقق نمی‌شود، ریشه‌یابی این موضوع مسئله بالا بودن هزینه‌های تولید و توجه نشدن به ذائقه مصرف‌کننده در بازارهای خارجی را پررنگ‌تر جلوه می‌دهد.

محمد احمدی فعال اقتصادی و استاد دانشگاه با بیان اینکه لازمه حضور در بازارهای جهانی کاهش قیمت تمام‌شده است، ارائه مشوق‌ها و یارانه‌های صادراتی را ازجمله راهکارها برای رقابت‌پذیری محصولات در بازارهای هدف دانست.

وی بهره‌گیری از توان علمی و نوین و ایجاد بسترهای لازم و حمایتی و رفع مشکل سورتینگ و بسته‌بندی را برای حل معضل صادرات محصولات باغی ضروری دانست و گفت: ضعف در بسته‌بندی و فقدان استانداردهای لازم در رنگ‌آمیزی مرکبات ازجمله مشکلاتی است که باید به آن توجه شود.

احمدی با عنوان اینکه هزینه‌های تولید در استان بالا است، یادآور شد: در بازارهای خارجی به بسته‌بندی توجه بالایی می‌شود درحالی‌که پرداختن به این مسئله هزینه‌های تولید را بالا می‌برد ازاین‌رو دولت باید برای حمایت از باغداران و تولیدکنندگان وارد عمل شود.

وی بی‌توجهی به برندسازی در حوزه تولید، بازاریابی و صادرات مرکبات را از دیگر ضعف‌ها اعلام کرد و گفت: متأسفانه دنبال منجی صادرات هستیم درحالی‌که باید از ظرفیت‌های موجود بهره‌گیری بیشتری شود.

درحالی‌که باغداران نگران فروش محصولات هستند و برخی نیز به قیمت ناچیز محصول را به دلالان و واسطه‌ها می‌فروشند، استاندار مازندران از برنامه‌ریزی برای قیمت منطقی مرکبات و رضایت باغداران خبر می‌دهد و از باغداران خواست برای فروش مرکبات عجله نکنند.

باغداران عجله نکنند

احمد حسین زادگان استاندار مازندران با اشاره به اینکه در استان سالانه حدود دو میلیون و ۷۰۰ هزار تن محصول مرکبات و کیوی تولید می‌شود، افزود: افزایش تقاضای خرید و حضور در بازار کشورهای همسایه رویکردی است که برای رونق فروش مرکبات دنبال می‌کنیم.

وی ادامه داد: امسال اقدامات خوبی در دستور کار قرار دارد، ازاین‌رو باغداران عجله نکنند تا شاهد قیمت منطقی محصول تولیدی‌شان در بازار باشیم.

حسین زادگان یادآور شد: خرید میوه شب عید، ذخیره‌سازی و عرضه در پایان سال و ایجاد زمینه‌های صادرات ازجمله برنامه‌های دولتی برای قیمت منطقی مرکبات در استان است.

وی گفت: برای حمایت از صنایع تبدیلی، تصمیمات خوبی گرفته‌شده است و مقرر شد تا آن دسته از واحدهای این بخش که نیاز به سرمایه در گردش دارند، موردتوجه قرار گیرند.

استان مازندران دارای ۱۶۰ هزار هکتار عرصه باغی است که از این میزان ۱۱۰ هزار هکتار زیر کشت مرکبات هستند و سالانه بیش از ۲ و نیم میلیون تن مرکبات در استان تولید می‌شود، این میزان تولید نیمی از تولید مرکبات کشور را شامل می‌شود که در بازار داخلی مصرف و بخش کمی از آن به کشورهای هم‌جوار صادر می‌شود.