خزرتیترخبر: شهرهای شمالی و حاشیه دریای خزر دارای جغرافیای گوناگونی است و طبیعت آن از علفزار، جنگل و بیشه‌های متعددی تشکیل شده است، تالاب‌ها نیز از دیگر گونه این موقعیت جغرافیایی بوده که سالانه با توجه به مزیت‌های آن بپذیرای بسیاری از انواع پرندگان مهاجر به این مکان‌ها می‌شود.

تالاب‌هایی چون نیلوفر آبی، میانکاله، فراخین و لنگور در این استان که شناخته شده اند که در حاشیه دریای خزر و یا به شکل آب بندان‌ها وجود دارد، برمبنای مستندات نخستین کنوانسیون تالاب‌ها به نام کشور ایران ثبت شده و آن کنوانسیون رامسر بوده که مربوط به حفاظت از تالاب‌ها است و تاکنون چندین تالاب در دنیا در این کنوانسیون رامسر ثبت شدند که دو تالاب بین المللی میانکاله - خلیج گرگان و فریدوکنار استان مازندران نیز در این کنوانسیون ثبت شده است.

اما متاسفانه در دهه‌های اخیر به دلیل عوامل متعدد، تالاب میانکاله آسیب‌های جدی دیده است و با وجود دغدغه‌های کارشناسان و دوستداران محیط زیست همچنان شاهد خشک شدن و تخریب بخش عمده ای از تالاب میانکاله از سوی سو استفاده‌گران هستیم و حتی در سال گذشته این زیستگاه حیات وحش، به جای پذیرای انواع پرندگان مهاجر و زیبا که سبب جذب گردشگران و توریست‌های زیادی به این منطقه و استان می‌شود، مرگ مشکوکی را برای این میهمانان مناطق سردسیری به ارمغان آورد و این تخریب‌ها در دیگر تالاب‌های استان نیز وجود دارد و ظاهرا هیچ مسئول مسئولیت پذیری به دنبال جلوگیری از نابودی آنها نیست.

مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران از جمله عوامل نابودی تالاب میانکاله را عدم مدیریت در حوزه آب در پایین دست و آب ریز میانکاله بیان و عنوان کرد: البته با توجه به تغییرات اقلیمی و برداشت‌های غیرمجاز از منابع آبی، همچنین محدود کردن آب در حوزه آبریز و رودخانه‌های پرآب نوسانات دریای خزر موثر در تغییرات میانکاله شده است.

حسین‌علی ابراهیمی کارنامی با بیان اینکه میانکاله و خلیج گرگان تالاب دریایی است که حداقل سه کانال در ضلع شرقی خلیج ارتباطی با دریا دارد، افزود: با این نوسانات حدود 25 درصد از ضلع غربی میانکاله خشک بوده که شامل بیش از 10 هزار هکتار می‌شود و این موضوع خسارت‌هایی چون مشروب کردن سفره‌های آب زیرزمینی، به وجود آمدن کانون ریزدگرد در منطقه و تخریب زیستگاه پرندگان را به همراه داشته است.

وی گفت: میانکاله به دلیل زیستگاه خاص و تلاقی آب شور دریا و شیرین در حوزه جنوبی و به دلیل آب مناسب در قسمت میانی و غربی، شاهد مهاجرت پرندگان به این تالاب است به همین خاطر به آن بهشت پرندگان گفته می‌شود و سالانه از اواخر شهریور تا اوایل فروردین سال بعدش، میزبان صدها هزار قطعه انواع پرنده مهاجر از کشورهای دنیا به این تالاب هستیم و زمستان گردانی می‌کنند.

اجرای برنامه‌های کوتاه مدت و بلندمدت برای نجات تالاب میانکاله

ابراهیمی کارنامی با تاکید بر اینکه منطقه به دلیل ویژگی خوب آن و منطقه معتدل و لب شور بودن آب زیستگاه مورد پسند این پرندگان است که امروزه بخشی از این زیستگاه تخریب شده است، عنوان کرد: این منطقه محل ارتزاق و معیشتی مردم بود و آسیب جدی بعدی تصرف عدوانی به حوزه تالاب گسترش پیدا کرد و اینها خشک شدن تالاب را در ضلع غربی خلیج گرگان و میانکاله به دنبال داشت.

مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران با بیان اینکه در سال‌های اخیر برنامه ریزی منسجم در محدوده زمانی کوتاه مدت و میان مدت دستور کار دادیم اگرچه اقدامات اساسی انجام شده ولی باید برای احیای تالاب اقدامات اساسی تر صورت بگیرد، افزود: تاکنون بیش از 74 کیلومتر از انهار و رودخانه‌های منتهی به تالاب لایروبی شده تا در زمان فصل بارندگی و سیلابی این بخش جهت انتقال آب به تالاب خشک شده احیا شود.

وی ادامه داد: سد گلورد که با وجود اینکه به طور مستقیم در حوزه تالاب احداث نشده و در حوزه همجوار است حدود هفت مترمکعب در ثانیه انتقال آب از این سد به قسمت غربی تالاب در استانداری مصوب شده است اگرچه شرکت توزیع آب منطقه استان مصوب انتقال 13  مترمکعب در ثانیه را تایید کردند.

ابراهیمی کارنامی با اعلام اینکه کانال آن احداث شده و امیدواریم بزودی رهاسازی آب از این سد به سمت تالاب از سوی توزیع آب صورت گیرد که این اقدام خیلی می‌تواند به احیای ضلع غربی خلیج گرگان و میانکاله کمک کند، گفت: بحث الگوی کشت در قسمت جنوبی تالاب و برخورد با چاه‌های غیرمجاز و مسدودی این چاه‌ها، نصب کنتور هوشمند بر روی چاه‌های مجاز،جلوگیری از استقرار هرگونه تغییر کاربری آب بر در قسمت جنوبی تالاب از دیگر اقداماتی  بوده که در چهار سال اخیر گام برداشته شد.

وی تبادل دام با مرتع با تجدید ممیزی آن هم بعد از چندین دهه از سال گذشته شروع شده است، افزود: برخورد با ساخت و ساز غیرمجاز و رفع تصرف از اراضی تصرفی در اراضی شبه جزیره ای میانکاله و حاشیه آن با حمایت همه دستگاه‌های قضایی، انتظامی و مرتبط استانداری و فرمانداری دیگر اقدامات انجام شده در این بخش است.

ابراهیمی کارنامی با تاکید بر اینکه در استان گرگان در امر منابع آبی مطالعه اولیه انجام شده و نتیجه به لایروبی کانال‌های چپقلی حوزینی آشوراده گرفته شد که به لحاظ علمی در ستاد احیای تالاب‌های کشور قابل بحث است، گفت: در این کارگروه احیای تالاب‌ها، میانکاله مازندران قابل بحث است که عنوان شد با لایروبی ارتباطی برقرار می‌شود تاکنون هیچگونه تضمینی داده نشد و ما نگرانی بر هرگونه تغییری بر سطح آب دریای خزر هستیم.

وی با اشاره به اینکه تا تحولی در خلیج گرگان و میانکاله رقم بخورد و با وجود عدم تضمین مشاوران بر هرگونه تغییری با احداث این کانال‌های لایروبی، این استان نگران است، گفت: البته اقدامات دیگر وجود دارد که زمان بر و هزینه بر است و آن انتقال آب در نزدیکی مصب رودخانه نکارود به ضلع غربی میانکاله است که به احیای بخش خشک شده می تواند کمک کند.

ابراهیمی کارنامی اضافه کرد: برای این طرح پروپزال ارائه و شرح خدمات در مجموعه مدیریت برنامه‌ریزی استان داده شد که متاسفانه با پیگیری‌های مداوم آن تاکنون تامین اعتبار نشده است.

وضعیت میانکاله مناسب نیست

مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران با بیان اینکه اکنون وضعیت میانکاله مطلوب نیست و مدیریت چندانی به این حوزه نشده است و میانکاله یک نگاه اساسی نیاز دارد، خاطرنشان کرد: به فرمایش مقام معظم رهبری محیط زیست نگاهش به این جناح و آن چنان یا این گروه آن گروه نیست بلکه بر مبنی اصل مترقی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران متعلق به نسل اکنون و آینده است و این نسل حاضر یک امانتدار است و نباید وارد برخی از بازی‌هایی شود که متاسفانه یک عده صاحب منصبان به گونه ای حرف می زنند و پیگیری می‌کنند که به سمت چند مدیریتی می‌کشانند، در صورتی که به این شکل نیست.

وی گفت: مدیریت میانکاله باید یکپارچه شود و به دو بخش گلستان و مازندران نمی‌توان تقسیم کرد و بین مرزهای سیاسی، جغرافیایی و اکولوژیک جداگونه پرداخت بلکه باید به طور مشترک به این حوزه پرداخت همان‌گونه که سایر زیستگاه های کشور به طور مشترک پرداخته می‌شود.