دوشنبه 10 خرداد 1395-8:52 کد خبر:24053
قلیان، معضلی اجتماعی که جدی گرفته نمیشود:
رواج مصرف قلیان در بین دختران و زنان
حس استقلالطلبی و بزرگ شدن در دختران و پسران جوان سبب شد تا قبح مصرف دخانیات و بهویژه قلیان در خانوادهها شکسته شود.
به گزارش خزرتیترخبر و به نقل از فارس، در هفته جهانی مبارزه با دخانیات مسأله مبارزه با سیگار و به ویژه قلیان در کشور مطرح میشود که با وجود طرح کنترل و مبارزه ملی با دخانیات، طرحی جامع برای پیشگیری از این مواد وجود ندارد بهشکلی که سن مصرف دخانیات در بین جوانان و نوجوانان کاهش چشمگیری پیدا کرد و حتی قبح مصرف این مواد در میان دختران و پسران جوان شکسته شد و بهراحتی در جمع خانوادگی نیز اقدام به کشیدن سیگار و یا قلیان میکنند.
*رواج مصرف قلیان در بین دختران و زنان
مصرف بیرویه محصولات دخانی به ویژه قلیان در میان جوانان، نوجوانان، زنان و متأسفانه در برخی از محافل خانوادگی بزرگترین دغدغه برای متولیان امر سلامت را در این زمینه ایجاد کرد تا جایی که از سوی مرکز سلامت محیط و کار روزهای هفته ملی بدون دخانیات در سالجاری بر موضوع قلیان، عوارض ناشی از مصرف آن و راههای کنترل و کاهش این محصول متمرکز شد و هر روز این هفته را با یکعنوان خاص نامگذاری کردند.
بر خلاف تصور عمومی که معتقد هستند وجود آب در قلیان جلوی مواد مضر و سمی آن را میگیرد اما بیشتر این مواد سمی از جمله نیکوتین و خاکستر به راحتی وارد ریه شده و بهدلیل دمهای عمیقی که فرد برای جذب دود وارد میکند در نتیجه ریه فرد مصرف کننده در معرض خطر قرار میگیرد.
*یکوعده قلیان برابر با 100 نخ سیگار
همچنین با توجه به اینکه براساس نظرات کارشناسان میزان مواجهه با دود در وعده مصرف قلیان معادل استعمال 80 تا 100 نخ سیگار بوده و آلودگی تنباکوهای معطر به ترکیبات سرطانزای قطعی مانند بنزن، فلزات سنگین و نگرانکننده و آلودگی تنباکوها در زمان آمادهسازی بهبرخی از مواد روانگردان این دغدغه را دو برابر میکند.
از دیگر نگرانیها و دغدغههایی که امروز در جامعه احساس میشود این است که دختران و زنان نیز با بهپای مردان و پسران بهمصرف دخانیات و بهویژه قلیان روی آورده و میتوان گفت که قلیان در حالت سنتشکنی است، چرا که شاید دختران و پسران از کشیدن سیگار در مقابل خانوادهها امتناع ورزند اما بهراحتی در جمع خانوادگی قلیان میکشند و در حقیقت آنرا ناشی از نوعی استقلالطلبی و حس بزرگ شدن در خود میدانند.
*تکثر تعداد قلیانسراها در کنار مراکز آموزشی
علاوه بر موارد ذکر شده این روزها شاهد هستیم که به دلیل تعدد و تکثر مراکز عرضه قلیان در کنار و یا حتی در نزدیکی مدارس و دانشگاهها سبب میشود تا دانشآموزان و دانشجویان پس از فراغت از تحصیل و یا حتی در ساعتهایی که باید به فراگیری علم و دانش بپردازند به بهانههای مختلف در قالب گروههایی چند نفره به قلیانسراهایی که امروز در هر شهر و روستایی به وفور یافت میشود، رفته و به راحتی مواد سمی ناشی از توتون و تنباکوی قلیان را به ریههای خود وارد کرده و در حقیت با دست خود زمینه ابتلا به انواع بیماریهای خطرناک را فراهم میکنند.
*قلیان محل رشد میکروب و قارچ
قلیان بهدلیل مرطوب بودن راههای هوایی و مجرای خروج دود عامل مهمی در جهت رشد میکروبها و قارچ بوده که این عوامل بهراحتی توسط دود وارد دستگاه تنفسی شده و علاوه بر ایجاد عفونتهای مزمن، انواع سرطانها مانند سرطان ریه، لب و دهان، حنجره، کبد، مری، معده، لوزالمعده و نیز سرطان روده بزرگ را با خود بهدنبال میآورد.
کاش بهجای تنها یکهفته با عنوان مبارزه با دخانیات وزارت علوم و وزارت بهداشت و دستگاههای نظامی و انتظامی بیش از پیش پای کار بیایند و راهکارهایی برای کنترل مواد دخانی وبهویژه قلیان که امروزه بهسان سونامی میان دختران و پسران جوان رخنه کرده است و مصرف آن را نوعی عادت، کلاس و مد میدانند، اتخاذ شود.
*کاهش قدرت باروری و بارداری در مصرفکنندگان قلیان
برای محافظت دختران در برابر مصرف قلیان و دخانیات نیز باید تدابیر جدی اندیشیده شود چرا که بر اساس نظرات کارشناسان حوزه بهداشت و درمان با توجه به اینکه لوله قلیان حاوی میکروارگانیسمهای عفونی است و احتمال ابتلا بهبیماری در دختران را افزایش میدهد که این امر حتی در زمان قبل از بارداری نیز بر روی تخمکهای زنان تأثیر منفی گذاشته و قدرت باروری آنها را کاهش میدهد، لذا برای برونرفت از این دست مشکلات باید قوانین پیشگیری از استعمال قلیان به صورت جدی و مستمر تصویب و اجرا شود که البته ناگفته نماند مصرف قلیان در میان مردان نیز تحرک و طول عمر اسپرم را کاهش داده و با ایجاد تغییرات ژنتیکی میزان اسپرم را در آنها کم کرده و این موضوع نیز سبب کاهش قدرت بارور کردن میشود.
*محیط تحصیل مشوق کشیدن قلیان
یکی از جوانان که به گفته خودش ید طولایی در کشیدن قلیان دارد و برای او این مسأله حتی از خوردن غذا نیز مهمتر است در اینباره گفت: در ابتدا به صورت تفننی و در حد جمعهای دوستانه مبادرت به کشیدن قلیان میکردم.
*ممانعت استفاده از تفریحات سالم و گرایش به قلیان
این دانشجوی کارشناسی روابط عمومی با انتقاد از نبود وسایل تفریحی و سرگرمی برای جوانان اظهار کرد: با توجه به اینکه در خانوادهای مذهبی و سنتی زندگی کرده و وقتی رفتن به مسافرتهای مجردی و یا حضور در محافل دوستانه را امری غیرضروری و غیرعادی تلقی میکنند من نیز مجبور بودم این خلأها را به شکلی پر کنم که وقتی میدیدم در این سفرهخانه و در میان دوستان ساعتهای خوبی را سپری میکنم در نتیجه رغبت استفاده از قلیان بهعنوان تفریحی سالم در من قوت پیدا کرد.
این جوان چالوسی در پایان در پاسخ بر اینکه نگران عواقب وخیمی که در آینده با مصرف قلیان گریبانگیر شما شده و این مسأله در حال حاضر خیلی محسوس نیست اما اثرات خود را نشان خواهد داد، گفت: وقتی من میبینم که در حال حاضر با مصرف قلیان آن هم در میان دوستان و همسالان خود بهآرامش خوبی دست پیدا میکنم و وقتی مانعی در این میان در مورد امر و نهیهای والدینم که جرأت کشیدن قلیان را در کنار آنها ندارم، وجود ندارد، قطعا فکر کردن به آیندهای که معلوم نیست چه میشود برای من مهم نیست.
*پا به پای دوستان و همسرم قلیان مصرف میکنم
یکی از خانمهای چالوسی که بهقول خودش دیگر در کشیدن قلیان استاد شد و حاضر است حتی اگر قرار شود در زمینه مصرف قلیان مسابقهای برگزار شود با مردان و پسران بهرقابت بپردازد، در اینباره گفت: با وجود تبلیغات که علیه قلیان و مضرات آن گفته میشود من الان مدت پنج سالی است که به صورت مستمر و مداوم در حال کشیدن قلیان هستم.
وی اظهار کرد: در دوران مجردی با دوستان و همکاران خود به سفرهخانهها میرفتیم و ساعتهای بیکاری خود را به مصرف قلیان میپرداختم و اکنون که ازدواج کردم و صاحب یک فرزند نیز هستم به صورت مداوم و مستمر با ایشان قلیان مصرف میکنم و هیچ خللی در زندگی و یا سلامتی ما ایجاد نشد.
*عادت به قلیان همطراز با هر نوع عادت
این خانم مصرف کننده قلیان گفت: به نظر بنده بهجای اینکه اینهمه جوانان را از عواقب مصرف قلیان بترسانند میتوانند برای آنها امکاناتی فراهم کنند که جوانان مجبور نشوند مصرف قلیان را از سرگرمیها و وسایل تفریح خود بهحساب بیاورند.
وی در پایان گفت: شاید بنده و همسرم در حال حاضر به کشیدن قلیان اعتیاد پیدا کرده باشیم و اگر روزی مصرف نکنیم احساس خستگی و ضعف میکنیم اما همانطور که بهراحتی مصرف قلیان را پذیرفتیم و به آن عادت کردیم بنابراین اگر کار فرهنگی و یا شرایط تفریح و سرگرمی متناسب با ما نیز فراهم میشد به راحتی میتوانستیم بهجای قلیان استفاده از آن وسایل را در خود نهادینه کنیم که به نظر من مسئولان فرهنگی فقط ادعای کار فرهنگی دارند در حالی که در عمل در این زمینه بسیار ضعیف عمل شد.
* قلیان، سمی برای سلامتی خانوادهها
کارشناس ارشد بهداشت محیط و حرفهای شبکه بهداشت و درمان چالوس با اشاره به اینکه از 4 تا 10 خرداد بهعنوان هفته مبارزه با دخانیات نامگذاری شد، به خبرنگار فارس گفت: با توجه به افزایش مصرف جوانان و خانوادهها از قلیان سازمان جهانی بهداشت این هفته را با عنوان "قلیان، سمی برای سلامتی خانوادهها" نامید.
رحمتالله بیابانی با اشاره به مضرات قلیان نیز خاطرنشان کرد: مصرف کنندگان قلیان تصور میکنند که خطر مصرف قلیان از سیگار کمتر است و یکی از دلایل گرایش بیشتر به سمت آن نیز همین مسأله است؛ در صورتی که ثابت شد میزان مواجهه با دود در هر وعده مصرف معادل 80 تا 100 نخ سیگار است.
*استنشاق 200 لیتر دود در هر وعده مصرف قلیان
وی با مقایسه استنشاق دود در افراد سیگاری و قلیانی بیان کرد: افراد سیگاری بهطور متداول 8 تا 12 نخ سیگار در روز مصرف میکنند و بهطور متوسط با 40 تا 75 پک که بهمدت پنج تا هفت دقیقه طول میکشد حدود 5 تا 6 لیتر دود استنشاق میکنند در صورتی که مصرفکنندگان قلیان که در وعده مصرف که 20 تا 30 دقیقه نیز طول میکشد حدود 50 تا 200 پک میزنند و هر پک نیز حاوی یک لیتر دود است.
*تنباکوهای معطر آغشته به مواد سمی
کارشناس مسؤول بهداشت محیط و حرفهای شبکه بهداشت و درمان چالوس با اشاره به اینکه تنباکوهای معطر حاوی ترکیبات سمی و سرطانزا مانند بنزن و فلزات سنگین هستند، تصریح کرد: اخیرا نیز در بعضی از قلیانسراها مواردی از آغشته کردن و مخلوط کردن تنباکو با مواد روانگردان مشاهده میشود.
*وجود 400 نوع ماده سمی در دود تنباکو
این مسؤول با بیان اینکه دود تنباکو حاوی 400 نوع ماده سمی و سرطانزا است، افزود: مصرف قلیان افراد را 4 تا 10 برابر بیشتر از افراد دیگر در معرض سرطان دهان، حنجره و مری قرار میدهد و نوزادان زنان باردار که از این مواد استفاده میکنند نیز وزن کمتری داشته و خطر ابتلا به بیماریهای ریوی در این نوزادان بیشتر است.
* استفاده مشترک از دهانی قلیان و بیماریهای واگیر
بیابانی با اشاره به اینکه سرطان ریه، سرطان حفرههای دهانی، بیماریهای قلبی و عروقی، بوی بد دهان، از دست دادن دندان و بیماریهای لثه از عوارض ناشی از مصرف قلیان است، خاطرنشان کرد: استفاده مشترک از قسمتهای دهانی قلیان عامل بیماریهای واگیر مانند سل و هپاتیت است.
* در دسترس بودن و قیمت به نسبت پایین قلیان
وی در مورد علل گرایش جوانان، دختران و زنان بهمصرف قلیان نیز بیان کرد: جوان دارای انرژی بوده که اگر این انرژی هدایت نشود خطرناک میشود، بنابراین نبود سرگرمی مناسب، بیکاری، در دسترس بودن و قیمت پایین این مواد از عوامل گرایش جوانان محسوب میشود.
* دختران بهدنبال نشان دادن تمایز خود با دیگران
بیابانی به دلایل دیگر مصرف قلیان در میان دختران جوان اشاره کرد و ادامه داد: در گذشتهها نیز مصرف قلیان در میان زنان مسن مرسوم بود اما امروز این پدیده در دختران جوان رواج پیدا کرد و با وجود اینکه بسیاری از آنها از مضرات آن آگاه هستند، اما برای تفریح و سرگرمی و یا برای نشان دادن تمایز خود با دیگران و برخی نیز با هدف اینکه خود را بزرگتر از سن خود نشان دهند بهسمت مصرف قلیان میروند.
وی اضافه کرد: از دیگر دغدغههایی که در این مورد وجود دارد شکسته شدن قبح مصرف قلیان در جمع خانواده است که برخی از افراد شاید از کشیدن سیگار در مقابل بزرگترها پرهیز کنند اما کشیدن قلیان را بد ندانسته و حتی والدین نیز با خندیدن بهروی فرزندان خود در حقیقت این حرکت آنها را تأیید نیز میکنند.
* ممنوعیت استعمال دخانیات و قلیان در اماکن عمومی
کارشناس ارشد و مسئول بهداشت محیط و حرفهای شبکه بهداشت و درمان چالوس با اعلام اینکه بر اساس قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات و آئیننامه اجرایی آن استعمال دخانیات و از جمله قلیان در اماکن عمومی ممنوع است، تصریح کرد: براساس آئیننامه اجرایی قانون اصلاح ماده 13 قانون مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی نیز مصرف دخانیات در طول کار توسط کارکنان مراکز تهیه و توزیع و نیز عرض مواد دخانی در اماکن عمومی ممنوع بوده و بازرسان بهداشت محیط نیز در صورت مشاهده تخلف بر اساس همین قوانین با آنان برخورد میکنند.
*جمعآوری و انهدام 1600 قلیان در چالوس
وی از کنترل و نظارت بهداشت و دادستان چالوس در مورد این مسأله خبر داد و افزود: در این باره با تشکیل اکیپهای بازرسی شامل بازرسان بهداشت محیط، صنعت، معدن تجارت و نیروی انتظامی از اماکن توزیع قلیان بازدید شده و در صورت مشاهده قلیان توقیف و جمعآوری و نسبت به انهدام آنها(سوزاندن) اقدام میشود.
بیابانی با اعلام خبر جمعآوری بالغ بر یکهزار و 600 عدد قلیان در سال گذشته در قالب بازدید مشترک در سطح شهرستان چالوس، بیان کرد: برای هفته بدون دخانیات امسال نیز تا کنون دو مرحله جمعآوری از سطح شهرهای چالوس، هچیرود و مرزنآباد و محور کندوان انجام شد و قرار است که در هفته آینده نیز ادامه پیدا کند که در این دو مرحله حدود 100 عدد قلیان جمعآوری و معدوم شد.
* هیچ واحدی مجوز عرضه قلیان ندارد
وی با تأکید بر اینکه بر اساس قوانین، دستورالعملها و مصوبه کمیسیون نظارت شهرستان هیچ واحدی مجوز عرضه قلیان ندارد، خاطرنشان کرد: برای این واحدها پروانه کسب با عنوان چایخانه، قهوهخانه و یا کافیشاپ صادر میشود و علاوه بر آن هم مرکز بهداشت و هم اتحادیه از متصدیان تعهد محضری جهت عرضه نکردن قلیان اخذ میکند.
کارشناس ارشد و مسئول بهداشت محیط و حرفهای شبکه بهداشت و درمان چالوس یادآور شد: با توجه به اینکه تعداد قابل توجهی از واحدهایی که در حال حاضر بهعرضه قلیان مشغول هستند فاقد پروانه کسب بوده که باید اتحادیهها در این زمینه پیگیری بیشتری انجام دهند و همچنین در برخی از نقاط مانند ساحل رادیو دریا و خط هشت تعدادی دکه و آلاچیق به صورت غیر قانونی ایجاد شد که با وجود چندین مرحله جمعآوری به دلیل سود سرشار عرضه قلیان سبب شد که همچنان به فعالیت خود ادامه میدهند.
*برداشت غلط در مورد مصرف قلیان
فرمانده انتظامی شهرستان چالوس نیز کنجکاوی جوانان و پیروی از این تفکر که قلیان اعتیادآور نبوده و مضر نیز نیست را از دلایل روی آوردن جوانان و نوجوانان به قلیان عنوان کرد و گفت: استعمال کنندگان قلیان نیز مانند مصرف کنندگان سایر دخانیات و مواد مخدر زمانی متوجه اعتیاد خود به این مواد میشوند که کار از کار میگذرد.
*چربیدن جنبه تفریح و سرگرمی بر مضرات
علی قدیمی با اشاره به اینکه بسیاری از افراد از هر قشری به مصرف قلیان گرایش دارند و نمیتوان بیکاری و بیسوادی را در اینباره دخیل دانست، افزود: در ابتدای امر بسیاری از این افراد با این عنوان که قلیان مانند دیگر مواد اعتیادآور نیست بهعنوان تفریح و سرگرمی از آن استفاده میکنند در حالی که بر اساس نظرات کارشناسان بهداشتی و درمانی اثرات مخرب قلیان چندین برابر بیشتر از قلیان گزارش میشود.
*استفاده از مواد روانگردان در قلیان
وی با بیان اینکه برخی از قلیانسراهای غیرمجاز سعی میکنند تا با استفاده از مواد روانگردان سبب اعتیاد جوانان و گرایش آنها به کشیدن قلیان در همان مکان کنند، تصریح کرد: مسأله قلیان و اعتیاد به آن موضوعی است که همه دستگاهها ، صدا و سیما، علما و جامعه روحانیت، متولیان امور فرهنگی، آموزش و پرورش و مدیران باید وارد میدان شوند و در مورد قبحشکنی و عادی شدن این مواد به صورت جدی بیندیشند.
*بسیج عمومی برای آگاهیبخشی به خانوادهها
فرمانده انتظامی چالوس با اشاره به اینکه آگاهیبخشی دانشآموزان در سطح مدارس و جوانان در سطح مساجد توسط روحانیان میتواند بسیار موثر محسوب شود، افزود: نیروی انتظامی در طول سال با مکانهایی که به سرو قلیان مشغول هستند به صورت جدی برخورد میکند و حتی از افراد متخلف نیز تعهداتی را نیز اخذ میکند، اما بسیاری از این افراد با گذشت چند روز دوباره اقدام به عرضه قلیان در این اماکن میکنند.
این مسؤول با اعلام اینکه چیزی بهعنوان مجوز قلیانسرا وجود ندارد بلکه این افراد در قالب سفرهخانه و قهوهخانه موفق به اخذ مجوز شده و سپس کارشکنی میکنند، اظهار کرد: نیروی انتظامی چالوس هم به صورت مستقل و هم به صورت بازرسی با بهداشت و درمان و ... تا جاییکه در توان دارد در طول سال نسبت به معدومسازی و انهدام این قلیانها اقدام میکند که در اینباره در سال گذشته بیش از 3هزار عدد قلیان از هتلها، سفرهخانهها و محلهای توزیع قلیان جمعآوری شد.
*همراهی خانوادهها و شکسته شدن قبح مصرف قلیان
قدیمی با انتقاد از اینکه همراهی خانوادهها با فرزندان سبب شد تا قبح این عمل بهراحتی شکسته شود، بیان کرد: اگر چه تمام تلاش بر این است که در مورد انهدام و جمعآوری قلیان کارهای اساسی صورت پذیرد اما وقتی که قلیان برای خانوادهها در زمانهایی مانند گردش و تفریح و مسافرت بهعنوان توشه سفر محسوب میشود و بهراحتی در کوهستان، جنگل و دریا در کنار فرزندان و همراه با آنها از این مواد استفاده میکنند بنابراین کار سخت میشود و اینجااست که باید همه دستگاهها پای کار بیایند.
*ممنوعیت پلمب دائمی واحدهای کسب
وی با اعلام اینکه ریشهکن کردن این معضل نیاز به ارادهای آهنین دارد، افزود: با وجود پلمب مراکز عرضه و توزیع قلیان براساس قانون صنفی مبنی بر اینکه واحدهای کسب در صورت بیکاری مشکل ساز میشوند و یک مرکز کسب و فروش نباید بهصورت دائم تعطیل بماند بنابراین پس از چند مرحله برخورد صاحبان این اماکن بهقید تعهد واحد صنفی خود را از پلمب خارج میکنند.
قدیمی با اشاره به اینکه مبارزه با مسائل منکراتی را نباید تنها از پلیس و نیروی انتظامی انتظار داشت، افزود: مبارزه با دخانیات تنها در یکهفته خلاصه نمیشود، بلکه نیروی انتظامی در هر زمانی آماده این مقابله بوده و در قالب طرحهای مختلف در صدد معدومسازی و انهدام این اسباب و وسیله است.
*خطر جایگزین شدن قلیان با تفریح و سرگرمی
وی جایگزین شدن مصرف قلیان را در مقابل تفریح جوانان بسیار خطرناک خواند و ادامه داد: از آنجاییکه هنوز مسئولان و متولیان امر در اینباره احساس خطر نکرده و درد را احساس نکردند، بنابراین تدابیر قطعی نیز برای درمان آن اتخاذ نشد.
*وضع قوانین محکم درباره مصرف قلیان
فرمانده انتظامی چالوس با تأکید بر اینکه باید قانون محکمی در مورد مسأله مصرف قلیان در بین جوانان و نوجوانان و حتی دختران و زنان وضع شود، اظهار کرد: در گذشته بهیک فرد معتاد بهعنوان مجرم مینگریستند و برای مقابله با آن قوه قهریه پای کار میآمد، اما امروز چون فرد معتاد بهعنوان یک بیمار تلقی میشود بنابراین باید درمان و مدارا شود که متولی درمانی مناسبی در اینباره وجود ندارد.
*ضرورت احساس خطر از سوی متولیان امر
وی درمان موقت و موضعی را در مورد مسأله قلیان جایز ندانست و گفت: تا زمانیکه تمام متولیان امر احساس خطر نکنند وضع بههمین منوال بوده که ضرورت دارد تا همه پای کار بیایند و در این زمینه نیز جامعه روحانیت با وجود تأثیرگذاری و قدرت نفوذپذیری روی جوانان کمتر در این عرصه وارد شدند در حالیکه با توجه بهروحیه دینباوری و مذهبی که در مردم ما وجود دارد علما و مبلغان میتوانند بخش بزرگی از این کار را بر عهده بگیرند.
* لزوم اقدامات پیشگیرانه برای ممانعت از کشیدن
به گزارش فارس، با توجه به اینکه ضرر و عوارض جسمی و روانی استعمال قلیان از سیگار و سایر دخانیات نه تنها کمتر نبوده بلکه بیشتر نیز است، بنابراین باید با آگاهیبخشی در جامعه از راههای مختلف باورهای غلط و مضرات مصرف قلیان آموزش داده شود و اقدامات پیشگیرانه برای ممانعت از کشیدن آن بهعمل آورد.
*مصرف قلیان دروازه رفتارهای پرخطر
با توجه به اینکه کشیدن قلیان دروازه بسیاری از رفتارهای پر خطر بین بزرگسالان و نوجوانان محسوب میشود بنابراین دستاندرکاران بهداشت و درمان باید با همکاری دستگاههای آموزشی مانند آموزش و پرورش دانشآموزان را نسبت بهخطرات دخانیات و بهویژه قلیان آگاه سازند.
بدون شک نقش دستگاههای قانونگذار در این میان بیشتر احساس میشود، چرا که اگر قوانین پیشگیری از استعمال قلیان به صورت جدی در جامعه تبیین شود علاوه بر نجات جان جوانان از هزینههای اضافی نیز در اینباره کاسته میشود.
*پای کار آمدن دستگاههای فرهنگی
دستگاههای فرهنگی نیز میتوانند با ارائه راهکارهایی جوانان را به سمت و سویی هدایت کنند که با پرشدن اوقات فراغت آنها دیگر میل روی آوردن بهسفرهخانهها و قلیانسراها در آنها کمتر شده و سرگرمی و خلأ ناشی از فقدان مراکز تفریحی و فرهنگی در آنها از این طریق جایگزین نشود.
* جلوگیری از فروش و بازاریابی محصولات دخانی
و سخن آخر اینکه برای محافظت دختران و پسران جوان در برابر مضرات مصرف دخانیات و به ویژه قلیان باید آگاهی آنها را در زمینه زیانهای ناشی از مصرف دخانیات افزایش داد و با جلوگیری از فروش و بازاریابی محصولات دخانی و همچنین ممنوعیت مصرف مواد دخانی توسط بزرگسالان در مقابل نوجوانان و جوانان از این دغدغه فراگیر کشور کاست.