خزرخبر:فرش دستباف نمونه بی‌ بدیل هنر ایرانی که از قرن‌ها شهره جهان بوده، شاهکار هنری که پیوند تاریخ و فرهنگ است و آثار فاخری از اصالت و معنویت این مرز و بوم را تقدیم جهانیان می کند.

صنعت فرش دست‌باف ظرفیتی برای صادرات غیرنفتی

این صنعت که از قرن‌ها پیش یکه تاز بازارهای بین‌المللی بوده زیر بار مصائب به دست فراموشی سپرده شد، در دهه 50 بیشترین بازار فرش دنیا را داشته است که امروزه 70 درصد آن نابود و حتی کشورهایی مثل چین و هند فرش‌های‌شان را در غیاب فرش‌های ایرانی با برند کاشان به فروش می‌رسانند.

صنعت فرش دست باف که می‌توانست مانع متروک شدن روستاها و مهاجرت روستائیان شود و بخش مهمی از ظرفیت صادرات غیرنفتی را برعهده بگیرد و اتکای اقتصادمان به طلای سیاه را بکاهد، روند فراموشی به خود گرفت و در سراشیبی انهدام پیش می‌رود.

توجه به این صنعت بی بدیل باید همه جوانب را درنظر بگیرد، از تولید مواد اولیه تا رنگرز، تولید‌کننده رنگ، طراح نقشه، بافنده، در نهایت بازرگان، بازاریاب و ...زنجیره‌ای که اگر یک حلقه آن از نگاه مان گم شود، دلال‌ها نقش حلقه واسط را بر عهده می‌گیرند.

قطعا توجه نکردن به این صنعت و عدم حمایت واقعی به آن باعث فرسایش تدریجی این هنر شد و اگر این روند ادامه پیدا کند چراغ قالیبافی به خاموشی سپرده می‌شود.

مشکلات صنعت فرش و قالیبافی

حجت‌الله متو متولد 1345 مدیرعامل شرکت فرش، رئیس اسبق اتحادیه فرش و بافندگی آمل درباره مشکلات صنعت فرش و قالیبافی در این شهرستان گفت: نداشتن بازار فروش ثابت و بیمه از مشکلات قالیبافان از ابتدای فعالیت این صنعت بوده اما پس از ادغام این صنعت با خیاطی مسائل و مشکلات بسیار زیادی برآن مضاعف شد که قالیبافان را دچار مشکلاتی جدید کرده است.

وی با تایید بر اینکه شهرستان آمل در قالیبافی رتبه بالایی در مازندران دارد، اظهار کرد: 10هزار نفر در شهرستان آمل مشغول بافندگی هستند که چهار هزار نفر در اتحادیه فرش سابق، دارای کارت هستند.

متو طرح ادغام قالی بافی و خیاطی را مصادف با تعطیلی کار ارباب رجوع‌ها دانست و افزود: به علت نداشتن اطلاعات حتی اندک درباره قالی بافی مراجعه کنندگان دچار مشکل شدند و حتی برای گرفتن پروانه کسب که در قانون 15 روزه است ماه‌ها در جریان گرفتن آن هستند و مشکلاتشان پاسخ داده نمی‌شود.

چوب لای چرخ استقلال صنعت قالیبافی

وی با اشاره به اینکه بعضی از مسئولان چوب لای چرخ استقلال یافتن قالیبافی می‌گذارند، گفت: قرار بود بعد از مدتی با درنظر گرفتن 50 پروانه کسب، اتحادیه قالیبافی اسقلال پیدا کند، اما با گذشت زمان زیادی و معطل کردن ارباب رجوع‌ها برای پروانه کسب این امر هنوز انجام نشده.

این کارشناس 30 ساله فرش، مستقل نشدن اتحادیه قالیبافی را تهدید بزرگی برای این صنعت دانست و عنوان کرد: با دستور رئیس صنعت و معدن استان، آقای محمدپور اجازه تفکیک و استقلال اتحادیه قالیبافی داده شد اما هنوز با وجود تلاش‌های ما هیچ کمکی نشد.

متو با اشاره به اینکه اعضای اتحادیه کنونی به دلیل ادغام، استادان خیاطی هستند و هیچ یک اطلاعاتی درباره قالیبافی ندارند، خاطرنشان کرد: افراد مجبور هستند برای سوالات و مشکلاتشان در مورد قالیبافی به اموزشگاه‌ها مراجعه کنند.

وی ادغام قالیبافی و خیاطی را مصادف با بی پدر و مادر شدن این صنعت خواند و گفت: این اتحادیه که 10 سال از عمرش می‌گذرد با این طرح رو به زوال پیش رفته است.

متو در پایان خاطرنشان کرد: بافندگان آملی نباید ورای سیاست‌ها و سلیقه اتاق اصناف نابود شوند، بهتر است فکری برای این قشر زحمت کش بشود.

بازار کم سوی فرش دستباف

در ادامه کبری اعتمادی فر متولد 1350 از روستای قلعه کش شهرستان آمل که از کودکی به قالی بافی مشغول بوده و یکی از مدیران آموزشگاه‌های قالیبافی در آمل است درباره مشکلات صنعت قالی بافی گفت: بازار فروش از مهم‌ترین مشکل قالیبافان است، در زمان گذشته وقتی قالی تمام می‌شد با فروختن آن خستگی قالیباف از بین می‌رفت اما امروز باید نگران فروش باشیم آن هم به دست واسطه‌ها و با قیمتی ناچیز.

وی از نبود مکانی برای فروش فرش دست باف در استان مازندران گلایه کرد و افزود: در استان‌های مانند تبریز، مرکزی برای فروش و مکانی برای تهیه وسایل اولیه وجود دازد اما متاسفانه در مازندارن چنین مکانی وجود ندارد و حتی برای تهیه وسایل اولیه مجبور هستیم از واسطه‌ها خرید کنیم که این باعث افزایش قیمت‌ها می‌شود.

این کارشناس و بافنده فرش دستباف حذف بیمه قالیبافان را یکی دیگر از مشکلات این صنف دانست و اظهار کرد: بسیاری از افراد با وجود علاقه فراوان وقتی با نبود بیمه و بازار فروش مواجه می‌شوند قالیبافی را رها می‌کنند که با وجود چنین شرایطی از استقبال افراد هنرجو به سمت قالیبافی بسیار کم شده است.

یکی از بانوان قالیباف آملی که بیش از 6 سال است مشغول قالیبافی است گفت: شرکت‌های تعاونی در ازای پولی که دریافت می‌کنند هیچ خدماتی به قالیبافان نمی‌دهند و این نارضایتی بسیاری از همکاران من را در پی شده است.

اعتمادی فر دومین آسیب را مسئله ادغام قالیبافی با رشته ناهمگون خیاطی خواند و افزود:هر سه اعضای فعال در اتحادیه جزء خیاطان هستند و این کار ما را دچار مشکل کرده است و در صورت بروز مشکل و یا طرح سوالی ما را به آموزشگاه‌ها ارجاع می‌دهند.

این بانوی قالیباف ادامه داد: نبود بازار فروش و استقبال نکردن مردم برای خرید ما را نا امید کرده چرا که بالاجبار با قیمتی چند برابر پایین تر باید فرش دست باف را به فروش برسانیم تا بتوانیم هزینه مواد اولیه را بپردازیم.

وی در پایان از قیمت بالای وسایل اولیه گله کرد و افزود: واسطه‌های زیادی وجود دارد به همین خاطر قیمت‌ها بسیار بالا است.