خزرخبر: با فرا رسیدن فصل پاییز و خلوت شدن مناطق روستایی بخش کجور از جمعیت، عده‌ای در رویای به دست آوردن ثروت کلان و طی کردن ره صد ساله در یک شب، تیشه به ریشه مهم‌ترین سرمایه‌ ملی کشور یعنی میراث فرهنگی می‌زنند.

* دست‌یابی به گنج بدون رنج

سودجویان و سارقان آثار بسیار ارزشمند و تاریخی میراث فرهنگی با سوء استفاده از خلوتی روستاها اقدام به حفاری‌های غیرمجاز در این مناطق می‌کنند و درصدد دست‌یابی به گنج بدون رنج و البته میراث ملی هستند تا آن را به خارج از کشور قاچاق کرده و ثروتی بادآورده را تصاحب کنند.

*غرب مازندران جولانگاه حفاران غیرمجازی

غرب مازندران و به ویژه مناطق روستایی شهرستان‌های نوشهر و چالوس همواره جولانگاه حفاران غیرمجازی است که با تخریب طبیعت به دنبال تحقق رویای ثروتمند شدن خود هستند.

* خسارات هنگفت فرهنگی و مادی

این حفاران حتی به امامزادگان و اماکن تاریخی به ویژه در بخش کجور نیز رحم نمی‌کنند به طوری که با تخریب دیواره‌ها و یا کف این اماکن متبرکه یا تاریخی، خسارات هنگفت فرهنگی و مادی زیادی را وارد می‌کنند.

برای پیشگیری و مقابله با این پدیده شوم، یگان حفاظت میراث فرهنگی حوزه شهرستان‌های نوشهر، چالوس و کلاردشت از 12 سال قبل تأسیس شد و فعالیت خود را برای حفظ و حراست از میراث فرهنگی و تاریخی این مناطق آغاز کرده است و توانسته است تا حدود زیادی دست سودجویان را از سرقت ثروت‌های ملی و تاریخی کوتاه کند.

تقویت امکانات و افزایش نیروی یگان حفاظت میراث فرهنگی حوزه شهرستان‌های نوشهر، چالوس و کلاردشت از مهم‌ترین نیازمندی‌های این حوزه است تا بتواند در حفظ و حراست از میراث فرهنگی و تاریخی عملکرد بهتر و قاطعانه‌تری داشته باشد.

در همین راستا گفت‌وگویی با رؤسای اداره میراث فرهنگی نوشهر و مسئول یگان حفاظت میراث فرهنگی شهرستان‌های نوشهر، چالوس و کلاردشت انجام شد که در زیر می‌خوانید.

* کمبود نیروی انسانی

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان نوشهر با اشاره به اینکه حفاری‌ها غیرمجاز در حوزه میراث فرهنگی و آثار تاریخی در بخش کجور نگران کننده شده است، اظهار کرد: برای حفظ یک اثر فرهنگی و تاریخی اگر چه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری متولی اصلی آن است ولی همه باید کمک کنند اما این سازمان برای حفظ کردن میراث فرهنگی با مشکلاتی روبه رو است که مهم‌ترین آن کمبود نیروی انسانی است.

* نداشتن پایگاه میراث فرهنگی در بخش کجور

مهدی اسحاقی با بیان اینکه نداشتن پایگاه میراث فرهنگی در بخش کجور نیز مزید بر علت است، افزود: همه مردم باید از میراث فرهنگی منطقه خود حفاظت کنند و در این زمینه شوراها و دهیاران، رسانه‌ها و به ویژه صداوسیما باید نسبت به اهمیت حفظ و حراست از آثار فرهنگی و تاریخی فرهنگ‌سازی کنند و در حقیقت این کار یک سرمایه‌گذاری در حراست از آثار فرهنگی است.

وی تصریح کرد: با همبستگی نهادهای نظامی و انتظامی، بسیج، ادارات و نهاد و همه افراد باید دست در دست هم بدهند تا حفاری‌های غیرمجاز کاهش پیدا کند.

*وارد آمدن آسیب‌های جبران‌ناپذیر به میراث فرهنگی

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نوشهر گفت: با توجه به پیشینه تاریخی بخش کجور، بر مبنای یافته‌های باستان‌ شناسی و پراکنش زیاد آثار تاریخی و باستانی اعم از بناها و محوطه‌های غنی باستانی در منطقه مورد توجه سودجویان و قاچاقچیان اموال تاریخی قرار گرفته است و متأسفانه با بیل و کلنگ به جان آثار تاریخی افتاده و بخشی از لایه‌های تپه‌ها و محوطه‌های باستانی که به لحاظ مطالعات و پژوهش‌های باستان‌شناسی بسیار حائز اهمیت است با حفاری‌های غیرمجاز ارزش مطالعاتی خود را از دست داده و دچار آسیب‌های جبران‌ناپذیری شده است.

وی خاطرنشان کرد: در سال گذشته بیش از سی فقره حفاری غیرمجاز در مناطق مختلف بخش‌ کجور که در فهرست آثار تاریخی فرهنگی نبوده‌اند، صورت گرفته است و در این باره سالانه میانگین پنج فقره پرونده در دادگاه‌ تشکیل می‌شود.

* مردم بهترین نگهبانان  میراث فرهنگی

مسئول یگان حفاظت میراث فرهنگی شهرستان‌های نوشهر، چالوس و کلاردشت نیز اظهار کرد: هیچ نگهبانی برای نگهداری و پاسداری از میراث فرهنگی شایسته‌تر و کارآمدتر از خود مردم نخواهد بود.

جواد رجبی افزود: در اجرای ماده (179) و (165) قانون برنامه توسعه اقتصادی و اجتماعی دولت و دستورالعمل تشکیل یگان‌های حفاظت در دستگاه‌های کشوری مصوب 4/5/79 مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا، یگان حفاظت از آثار ابنیه تاریخی در سال 84 تأسیس شد.

* ضرورت تقویت یگان حفاظت پایگاه چالوس

وی با اشاره به اینکه یگان حفاظت پایگاه چالوس، شهرستان‌های چالوس، نوشهر و کلاردشت و شهرهای مهم تاریخی- فرهنگی پول، کجور و مرزن‌آباد را زیرپوشش خود دارد، گفت: با توجه به وسعت زیاد جغرافیایی آثار تحت پوشش این پایگاه و پراکندگی روستاها و نظر به اینکه 3 محور تاریخی فرهنگی کجور، کلاردشت و مرزن‌آباد) در حوزه کاری این پایگاه قرار دارد و با توجه به وسعت زیاد مناطق تحت پوشش این یگان، ضرورت تقویت این پایگاه قابل لمس است.

*شناسایی و دستگیری باندها و حفاران غیرمجاز

این مسئول تصریح کرد: این یگان باوجود کمبود نیرو و امکانات، هر ساله با همکاری نیروی انتظامی، سپاه و گزارشات به موقع مردمی، باندها و حفاران غیرمجاز زیادی شناسایی، دستگیر و تحویل مقامات قضایی شدند.

وی بیان کرد: با تخریب و آسیب‌رسانی به آثار و ابنیه تاریخی هم می‌تواند آگاهانه باشد و هم غیر آگاهانه، عده‌ای از مردم به صورت عمدی و آگاهانه جهت به دست آوردن منفعت مادی دست به حفاری‌های غیرمجاز و قاچاق اموال تاریخی می‌زنند و عده‌ای هم بدون اطلاع از قوانین به میراث فرهنگی آسیب می‌رسانند.

* ساخت و سازها در عرصه و حریم اماکن تاریخی

مسؤول یگان حفاظت میراث فرهنگی شهرستان‌های نوشهر، چالوس و کلاردشت اظهار کرد: حفاری‌های غیرمجاز، سرقت اشیاء تاریخی، خارج نمودن اموال تاریخی به خارج از کشور، روش‌های آگاهانه است و ساخت و سازهایی که در عرصه و حریم اماکن تاریخی و تخریب آثار تاریخی توسط ارگان‌های دولتی نیز از روش‌های غیرآگاهانه آسیب‌رسانی به آثار و ابنیه تاریخی است.

* کاهش آمار قاچاق آثار باستانی و حفاری‌های غیرمجاز

وی اظهار کرد: از زمان تأسیس یگان حفاظت میراث فرهنگی شهرستان‌های چالوس، نوشهر و کلاردشت که در قالب پایگاه چالوس فعالیت دارد، تاکنون آمار قاچاق آثار باستانی و نیز حفاری‌های غیرمجاز و جرائم مربوط به میراث فرهنگی با وجود نبود امکانات و تجهیزات کاری به دلیل فعالیت گسترده یگان حفاظت این شهرستان‌ها به طور وسیعی کاهش چشمگیری یافته است.

رجبی با اشاره به اینکه یگان حفاظت میراث فرهنگی شهرستان‌های چالوس، نوشهر و کلاردشت فاقد هرگونه امکانات و تجهیزات است و تمامی امور مربوط به این یگان از هزینه‌های شخصی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اذعان کرد: چنانچه تجهیزات لازم در اختیار این تشکیلات قرار گیرد امکان فعالیت حفاران غیرمجاز و قاچاقچیان آثار تاریخی به نحو فزاینده‌ای از آنها سلب خواهد شد.

* ایجاد پایگاه‌ها نقاط تاریخی- فرهنگی

وی تأکید کرد: با توجه به قدمت تاریخی استان مازندران که قدیمی‌ترین آثار آن از حدود 40 هزار سال پیش در محوطه‌ای در اراضی جنگلی روستای «بندپی» شهرستان  نوشهر بوده است و در تمام مناطق جلگه‌ای، کوهستانی و نیز جنگلی وجود داشته و از طرفی کوهستانی بودن مناطق به دلیل وجود رشته کوه‌های مرتفع البرز در تمام طول غربی و شرقی استان مازندران که در حدود 83 درصد مساحت استان را این مناطق کوهستانی در برگرفته است و عمده آثار تاریخی نیز در همین مناطق مرتفع قرار دارد، حفاظت از این مواریث کهن مستلزم وجود امکانات اداری، نظامی، پرسنل آموزش دیده و ایجاد پایگاه‌ها در این نقاط تاریخی- فرهنگی است.

* انهدام باندهای قاچاق حفاران  غیرمجاز

مسئول یگان حفاظت میراث فرهنگی پایگاه چالوس گفت: پس از افتتاحیه ساختمان این یگان در چالوس، برنامه‌های سازماندهی شده‌ای در جهت حفاظت از آثار و ابنیه تاریخی داریم که با مجهز شدن یگان حفاظت و حل مشکلات، امکان برنامه‌ریزی برای حفاظت و حراست از تمامی آثار و ابنیه تحت پوشش فراهم شده و حفاظت و سرکشی از این آثار و انهدام باندهای قاچاق حفاران غیرمجاز به صورت سازماندهی شده‌ای برنامه‌ریزی، تضمین و اجراء خواهد شد.

* تهیه بانک اطلاعات آثار و اماکن تاریخی

وی گفت: تعامل و همکاری با یگان‌های حفاظت محیط ‌زیست و منابع طبیعی، فرهنگ‌سازی درباره اهمیت و ضرورت حفاظت از میراث فرهنگی، تهیه بانک اطلاعات آثار و اماکن تاریخی، برگزاری کلاس‌های آموزشی برای نیروها، فعال کردن انجمن‌های میراث فرهنگی، ارتباط و تعامل بیشتر با دهیاری‌ها و شوراها، پیگیری در زمینه راه‌اندازی بی‌سیم و شبکه رادیویی، فرصت‌سازی برای آشنایی دانش آموزان با میراث فرهنگی، تهیه شناسنامه روستاها و برگزاری مانور با یگان‌های حفاظت محیط‌زیست و منابع طبیعی از برنامه‌های مهم و زیرساختی پایگاه یگان حفاظت میراث فرهنگی شهرستان‌های نوشهر، چالوس و کلاردشت در آینده است.