خزرخبر: وقوع زلزله‌های پیاپی در کشور و عکس‌العمل‌های متعدد مردم در نحوه برخورد با آن نشان داده است که یکی از حلقه‌های مفقوده اصلی در چرخه مدیریت بحران زلزله آموزش‌های عمومی مردم در برابر زلزله است.

لذا باید فرهنگ همزیستی با زلزله را از طریق آموزش‌های هدفمند، مداوم و مستمر در بین گروه‌های مختلف جامعه و از طریق روش‌های اثرگذار و در زمان‌های مناسب و با ابزارهای مختلف شنیداری، دیداری و نوشتاری به صورت حضوری یا غیرحضوری نهادینه کرد.

دولت، دستگاه‌های دولتی و عموی متولی این امر در سطح ملی، استانی و شهرستانی باید آموزش زلزله را جدی بگیرند و در خصوص آن اهتمام جدی داشته باشند.

در زلزله‌های اخیر سوالات متعددی در اذهان مردم ایجاد شده بود که آیا نیروهای کار و دست‌اندرکاران مشاغلی که در امر ساخت و ساز دخیل هستند، آموزش‌های لازم را دیده‌اند، به هنگام زلزله از محل اقامت خود فرار کنند و به بیرون ساختمان بروند، یا در جای امنی در داخل اماکن اقامتی پناهگیری کنند، مکان‌های امن ساختمان کجا هست، آیا هر مکانی در بیرون ساختمان مکان امنی است، بعد از وقوع زلزله اصلی چه کارهایی باید انجام بدهند، به داخل منزل برگردند، چه وسایل و امکاناتی در دوره اضطرار همراه خود داشته باشند، به کدام منابع اطلاعاتی قبل، حین و پس از زلزله رجوع کنند، با شایعات متعدد چگونه برخورد کنند، اگر خودمان، اعضای خانواده ما یا دیگران به کمک امدادی نیاز داشتند، چگونه عمل کنیم و صدها سؤال دیگر از این قبیل که در اذهان تک تک شهروندان ایجاد شده بود که یا پاسخ آنها را از خودشان گرفته‌اند (درست یا غلط) یا هنوز این سؤالات بی‌پاسخ مانده و شاید در زلزله بعدی باز هم تکرار شود که آن وقت دیگر دیر است.

اصحاب رسانه از جمله صدا و سیما، خبرگزاری‌ها، اصحاب جراید و روزنامه‌ها و فضاهای مجازی که با توجه به فراگیر بودن آنها اثرگذاری بیشتری دارند، در حد توان خود کارهای ارزشمندی در این خصوص انجام می‌دهند، ولی این اقدامات کافی نیست.

دولت، دستگاه‌های دولتی و عمومی در سطح ملی، استانی و شهرستانی باید از این ابزار مهم و تأثیرگذار آموزشی جامعه بهره بیشتری ببرد و آنها را مورد حمایت ویژه قرار دهد تا فعالیت آنها از نظر کمی و کیفی درباره آموزش‌های مرتبط با زلزله تقویت گردد.

دولت، سازمان‌های متولی دولتی و عمومی در سطح ملی، استانی و شهرستانی چه از طریق اصحاب رسانه و چه از روش‌های دیگر، باید به امر آموزش زلزله توجه بیشتری داشته باشد، زیرا آموزش باعث توان‌افزایی عمومی مردم، آمادگی بیشتر، عکس‌العمل مناسب‌تر، رویارویی قوی‌تر و افزایش ضریب هوشیاری مردم به هنگام وقوع زلزله و حتی قبل و بعد از وقوع زلزله خواهد شد.

باید دید چه نوع آموزشی و به چه مدل و روشی روی کدام گروه جامعه و در چه زمانی اثر بیشتری دارد، آموزش‌ها باید هدفمند، مستمر و مداوم و اثرگذار باشد نه مقطعی و گذرا.

مثلاً آموزش‌های دیداری پخش شده از طریق صدا و سیما برای نحوه پناهگیری و یا فرار به هنگام وقوع زلزله در قالب فیلم یا انیمیشن اثرات زیادی دارد و یا آموزش‌های شنیداری برای صنوف مختلف شغلی مثلاً کسبه بازار و رانندگان اثر خوبی دارد.

کشاورز در طول روز در زمین خود مشغول کشاورزی است، بنابراین بهترین زمان برای آموزش آنها آموزش‌های عصرگاهی و شبانه و وقت استراحت آنها قبل از خواب است.

اثرگذاری آموزش زلزله بر دانشجویان و دانش‌آموزان در حین تحصیل بسیار بالاست، اگر آموزش به آنها مناسب باشد به محیط خانواده منعکس می‌شود و بسیار اثرگذار خواهد بود، بسیاری از خانم‌های خانه‌دار در طی روز در منزل حضور دارند، آموزش‌های تصویری و شنیداری از طریق تلویزیون اثرات زیادی بر آنها و انتشار آن به کل اعضای خانواده دارد.

آموزش‌های چهره به چهره برای کارکنان دولت، نهادهای عمومی و بخش خصوصی در طول ایام کاری و در محیط کار بسیار موثر خواهد بود و می‌توان در طول ایام هفته یا در طول ماه حداقل چند ساعت برای آن در نظر گرفت و یا آموزش دست‌اندرکاران صنعت ساخت و ساز بهتر است به صورت حضوری و یا تصویری  باشد، اینها نمونه‌هایی از مدل‌ها و روش‌های مختلف آموزش زلزله در جامعه است.

باید قبول کنیم که موضوع آموزش زلزله در جامعه ما در کمترین سطح ممکن انجام می‌شود.

تجربه نشان داده است، جامعه به شدت نیازمند آموزش‌های متعدد مرتبط با زلزله است و مردم مشتاق دیدن، شنیدن و خواندن آن هستند، پس نباید در این خصوص سهل‌انگاری شود و آن را فراموش کرد و یا گذرا از کنار آن گذشت،مردم دوست دارند حداقل‌ها را از نظر علمی و تجربی بشنوند، ببینند و بخوانند.

واقعاً ببینیم چقدر برای آموزش خانواده‌ها، آموزش دست‌اندرکاران ساخت‌وساز، آموزش آحاد مردم در تمامی سنین، گروه‌ها، مشاغل و حرف شغلی، در خصوص نحوه ساخت و ساز، پناهگیری، نحوه فرار، نحوه همراهی و همدلی، نحوه امدادرسانی خود و دیگران، نحوه مشارکت، نحوه برخورد با شایعات و صدها موارد دیگر از این قبیل توسط متولیان امر ارزش قائل بودیم و چقدر آموزش‌های اثرگذاری برای همه گروه‌های مردم در طول سال داشته‌ایم.

لطفا هیچ کس از کارهای انجام داده خود دفاع نکند، اگر کاری هر چند اندک انجام داده‌ایم طبیعی است مردم خودشان شاهد و متشکرند، باید قبول کنیم کارهایی که تا کنون انجام شده است، بسیار بسیار ناچیز بوده است، زیرا اگر کیفیت و کمیت آموزش‌های زلزله در جامعه فراگیر و اثرگذار بود، در زلزله‌های اخیر کشور این همه سؤال نزد مردم پیش نمی‌آمد و این همه دغدغه در بین مردم وجود نداشت.

هر چند که مردم عکس‌العمل‌های مناسبی و اقدامات موثری براساس توانمندی شخصی و اطلاعات فردی یا اطلاعات اخذ کرده از اطرافیان خود در حین، قبل و بعد از زلزله دارند، ولی باید با آموزش‌های مستمر، مداوم و فراگیر زلزله، مردم را نسبت به وقایع دوروبر خودشان بیشتر آگاه نموده و توان آنها را در مواجهه با زلزله چند برابر کرد.

بنابراین دولت و دست‌اندرکاران دستگاه‌های دولتی و عمومی متولی این امر در سطح ملی، استانی و شهرستانی باید به این امر مهم بیشتر توجه کنند و ضمن برنامه‌ریزی مناسب با اجرای آموزش‌های هدفمند، مستمر و مداوم به اشکال و صور مختلف و اثرگذار در زمان‌های مناسب و موثر، جامعه را برای رویارویی با زلزله بعدی در هر نقطه از کشور مهیاتر کنند، تا ضمن عکس‌العمل‌ها و اقدامات مناسب در قبل، حین و پس از زلزله با مشکلات ناشی از آن همزیستی مسالمت‌آمیز داشته باشند نه اینکه دچار سرگردانی و دغدغه دائمی باشند.

حال بنظر شما چه باید کرد؟ بنشینیم و منتظر باشیم تا زلزله بعدی بیاید و ببینیم چقدر موفق هستیم، یا اینکه خود را برای زلزله احتمالی بعدی مهیا سازیم.

هر دولتی از جمله دولت ما می‌داند اگر از توان مردم درست استفاده شود و اگر به مردم چگونگی زیستن با زلزله را آموزش دهد و فرهنگ همزیستی با زلزله را در آنها تقویت کند در صورت وقوع یک زلزله بزرگ، نه سرمایه انسانی و مالی خود را از دست می‌دهد و نه نگران دغدغه مردم و مشکلات بعدی ناشی از آن خواهد بود، لذا دولت و نهادهای مسئول دولتی و عمومی باید به امر آموزش زلزله توجه جدی‌تری داشته باشند.