خزرخبر: در نگاه اول این فروشگاه‌های بزرگ و پرزرق و برق نمادی از رشد و توسعه شهر محسوب می‌شوند و چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کنند،تخفیف‌های قابل ملاحظه‌ی آن نیز خود مزید بر علت است تا از این فروشگاه‌ها استقبال شود و این استقبال، یعنی تشویق برای تکثیر این نوع فروشگاه‌‌ها.

فروشگاه‌های زنجیره‌ای پدیده زندگی صنعتی

با افزایش فروشگاه‌های زنجیره‌ای و اعمال تخفیف، که محصول اندیشه تولیدکننده‌های صنعتی در تیراژ انبوه است، رجوع به سوپرمارکت‌های کوچک یا همان بقالی‌های سابق کاهش پیدا می‌کند،افزایش فروشگاه‌های زنجیره‌ای به صورتی که محلات تسخیر شوند؛ در نهایت بقالی‌ها را به ورطه ورشکستگی می‌رساند.

شاید سوال شود مشکل آن کجاست؟ اینکه فروشگاه‌های بزرگ، هایپرها و… با تنوع زیاد محصول و تخفیف‌های دائمی و فصلی زیاد شوند؛ چه اشکالی دارد؟

صرفنظر از پیامدهای اقتصادی گسترش فروشگاه‌های زنجیره‌ای و نابودی مغازه‌های خرده‌پار محلی و سنتی، برهم خوردن فضای فرهنگی و نوع ارتباط معنوی و حامیانه حاکم بر کاسب محله با ساکنان محله، باید مورد توه برنامه‌ریزان و جامعه‌شناسان قرار گیرد.

فروشگاه‌های زنجیره‌ای با سرمایه‌ی اولیه نسبتاً قابل توجه شکل می‌گیرند،این فروشگاه‌ها اگر وابسته به کارخانجات تولیدی نباشند، امکان خرید کالاها را به صورت گسترده دارند که این مسئله، قیمت را برای آنها کاهش داده و امکان ارائه تخفیفات را برای شعبه‌های گوناگون این فروشگاه‌ها فراهم می‌کند.

فروشگاه‌های زنجیره‌ای و ترغیب به خرید و مصرف

از سوی دیگر فروشگاه‌های زنجیره‌ای دیگر نیز وجود دارند که وابسته به هلدینگ‌های بزرگ اقتصادی هستند و به نوعی مراکز توزیع محصولات تولیدی این هلدینگ‌ها می‌باشند.

خصوصیت عرضه یکای کالاها و ما یحتاج مورد نیاز خانوارها و صرفه‌جویی در صرف وقت مردم، ترغیب و تحریک مردم به خرید و مصرف بیشتر از نکات قابل ملاحظه این فروشگاه‌هاست.

کاهش قیمت محصولات ارائه داده شده در این فروشگاه‌ها باعث می‌شود تا مردم خرید از این فروشگاه‌ها را هم از لحاظ مالی و هم از لحاظ زمانی به‌صرفه بدانند،نهایت این روند، تعطیلی بقالی‌ها و سوپرمارکت‌های محلات را در پی دارد.

تعطیلی این کاسبی‌های خرد، بازار به ‌طور کامل به ‌دست هایپرها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌افتد، رقابت بین فروشگاه‌های زنجیره‌ای تا یک حد ادامه می‌یابد و در نهایت این فروشگاه‌ها به تقسیم بازار بین خود سوق پیدا می‌کنند و منجر به ایجاد بازارهای انحصاری بزرگ در این زمینه و تعیین قیمت و کنترل عرضه محصول خواهد شد.

حال بد اصناف با رونق فروشگاه‌های زنجیره‌ای

سعید درخشانی طی گفت‌وگویی با انتقاد از تعداد زیاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در کشور گفت: متأسفانه رونق فروشگاه‌های زنجیره‌ای موجب کسادی بازار اصناف شده است.

وی افزود: در فروشگاه‌های زنجیره‌ای اجناس بی‌کیفیت با برندهای شناخته نشده و با تخفیفات ۲۰ تا ۵۰ درصدی به مصرف‌کننده عرضه می‌شود، درحالی‌که برندهای معروف اجناس خود را با نصف قیمت به بازار عرضه نمی‌کنند.

رئیس اتحادیه سوپر مارکت و مواد پروتئینی تهران تصریح کرد: فروشگاه‌های زنجیره‌ای موجب کسادی بازار در صنف سوپر مارکت‌داران، لبنیات، خواروبار و در کل اصناف مرتبط با مواد غذایی شده است.

درخشانی خاطرنشان کرد: ما مخالف فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیستیم؛ اما انتظار ما این است که این فروشگاه‌ها در هر کوچه و خیابانی نباشد و در مکان‌های مشخص مانند شهرک‌های تازه تأسیس، میدان‌های بزرگ و گلوگاه‌های شهرها ایجاد شوند.

وی تأکید کرد: با افزایش تعداد فروشگاه‌های زنجیره‌ای شاهد تعطیلی واحدهای صنفی و افزایش بیکاران هستیم.

رئیس اتحادیه سوپر مارکت و مواد پروتئینی تهران ادامه داد: متأسفانه دولت به‌جای حمایت از اصناف به دنبال افزایش تعداد فروشگاه‌های زنجیره‌ای است و حتی برخی شنیده‌ها حاکی از دادن مجوز به شرکت‌های خارجی برای ایجاد فروشگاه است که این به نفع اقتصاد نیست.

درخشانی در پایان به این نکته نیز اشاره کرد که تأثیر منفی فروشگاه‌های زنجیره‌ای در شهرستان‌ها بیشتر از تهران است که باید برای این موضوع چاره‌ای اندیشیده شود.

ما شدیداً نسبت به افزایش تعداد فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای در مازندران معترض هستیم

محسن مفیدی نیز در این خصوص گفت: ما شدیداً نسبت به افزایش تعداد فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای در مازندران و به‌ویژه مرکز استان معترض هستیم.

وی افزود: ما همه روزه شاهد گلایه کسبه به اتحادیه در خصوص کسادی بازار ناشی از افزایش کمی این فروشگاه‌ها هستیم.

رئیس اتحادیه میوه و تره‌بار ساری با بیان اینکه نزدیک به 20 فروشگاه بزرگ و زنجیره‌ای در ساری مشغول فعالیت‌اند؛ اظهار کرد: نباید طوری باشد که به‌خاطر کاسبی یک یا چند کاسب، چند صد مغازه را نادیده بگیریم و حقوق‌شان زیر پا له شود.

مفیدی در پایان اذعان کرد: مراتب اعتراض و گلایه خود را همراه با درخواست پیگیری این موضوع طی نامه‌ای هم به اداره صمت و هم به اتاق اصناف ساری اعلام کردیم، اما متأسفانه تاکنون پاسخی دریافت نکردیم.

مهدی پورحسین فوکلایی گفت: کسبه اتحادیه سوپر مارکت‌داران بابل نیز شدیداً به این موضوع معترض هستند.

وی افزود: به‌طور مستمر گزارشات حضوری کسبه این صنف را مبنی بر کسادی و تعطیلی واحدهای خرده را دریافت می‌کنیم.

عضو هیئت رئیسه اتاق اصناف بابل اظهار کرد: فروشگاه زنجیره‌ای افق کوروش با اخذ یک مجوز از تهران، 5 فروشگاه در بابل راه‌اندازی کرد و اعتراضات اتحادیه خوار و بار و لبنیات بابل نیز راه به جایی نبرده است.

فعالیت 150 فروشگاه بزرگ در مازندران

قاسمی کارشناس حوزه بازار در استان مازندران گفت: فروشگاه‌های بزرگ، نیاز جامعه امروز کشور است و خود مردم، از خرید در فروشگاه‌های بزرگ احساس لذت و رضایت دارند.

وی افزود: صدور مجوز بخشی از این فروشگاه‌ها در مازندران از تهران، بخشی هم سازمان صمت استان و هم‌اکنون نیز از سوی اتاق‌های اصناف صورت می‌گیرد.

این کارشناس حوزه اقتصادی بازار اظهار کرد: در گذشته تعریف فروشگاه‌های بزرگ، به واحدهای بالای 200 متر تلقی می‌شد؛ اما امروزه این متراژ، به هزار متر تغییر یافته است.

قاسمی خاطرنشان کرد: شاید قریب به 150 فروشگاه بزرگ در استان در حال فعالیت باشند و این منهای فروشگاه‌های زنجیرهای نظیر افق کوروش، جانبو و غیره است.

وی با بیان اینکه سیاست‌های دولت و وزارت‌خانه صنعت، معدن و تجارت در راستای توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای و بزرگ است؛ تأکید کرد: همه ما باید خودمان را با این سیاست‌ها هماهنگ کنیم و اصناف نیز باید خودشان را به‌روز کنند.

این کارشناس اقتصادی بازار با بیان اینکه سرانه واحدهای صنفی در مازندران زیاد است؛ پیشنهاد کرد: 10 تا 20 واحد خرده سوپرمارکت می‌توانند با مدیریت صحیح و مشارکت، واحدهای خود را جمع و یک فروشگاه بزرگ با یک برند جدید افتتاح کنند.

قاسمی ادامه داد: مدیر یک فروشگاه بزرگ، نیازسنجی صحیح از مطالبات مردم در واحد خود کرده‌اند و سپس سرمایه‌گذاری کرده‌اند و این خود یک استراتژی در بازار رقابت است.

حرف پایانی

هرچند رونق این فروشگاه‌ها با توجه به کاهش فاصله میان تولید و مصرف‌ و در نهایت کاهش قیمت مصرف‌کننده مطلوب ارزیابی می‌شود؛ اما باید ظرفیت استان‌ نیز دیده شود تا در خصوص تعداد و تراکم آن مدیریت جامعی صورت گیرد.

اهمیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای از آن جهت است که این فروشگاه‌ها در رقابت با یکدیگر، با پایین آوردن هزینه‌های زنجیره‌ای، قیمت نهایی کالا را پایین آورده و با این کار خدمت بزرگی هم به تولیدکننده و هم به مصرف‌کننده می کنند.

اگرچه ایجاد این فروشگاه‌ها را به نوعی می‌توان در مسیر شهری شدن اجتناب ناپذیر دانست و به نوعی بر جذابیت بصری شهر نیز می‌افزاید، اما ترس اصناف و کسبه آن است که افزایش روزافزون فروشگاه‌های زنجیره‌ای، منجر به تعطیلی شغل‌های خرد شود که البته بیراه نیست.

هیچ‌کس مخالف اصلاح نظام توزیع نیست و حتی نیاز است که این کار اقدام شود، ولی مساله ای که باید مورد توجه قرار گیرد، ضرورت آسیب‌شناسی در گسترش روزافزون این فروشگاه‌هاست.

بی شک فقدان اهرم و ابزار قانونی جهت کنترل کمی فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای در شهرهای مازندران براساس ظرفیت بازار، جمعیت و نیازسنجی از خلأهای جدی گسترش این فروشگاه‌ها در استان است.

بدیهی است کسی مخالف با ظهور و بروز فروشگاه‌های بزرگ نیست؛ اما آنچه مهم است حفظ حریم صنفی واحدهای خرده و عدم گسترش و افزایش افسارگسیخته این فروشگاه‌ها در بازار استان است.