شنبه 18 فروردين 1397-15:32 کد خبر:52134

سرانجام تلخِ رودخانه‌خواری و جفا به محیط زیست:

مرگ تدریجی رودخانه چالوس/این‌بار اسیرِ شرکت‌های شن و ماسه

به دلیل برداشت بی‌رویه شن و ماسه توسط دستگاه‌های اجرایی و افراد فرصت‌ طلب از رودخانه بزرگ چالوس،موجب شده تا در مواقع سیلابی سطح وسیعی از اراضی این حاشیه دچار تخریب شوند.


به گزارش خزرخبر و به نقل از فارس، در پی اعتراض مردم به‌ دلیل آلودگی و گل‌آلود بودن شبانه‌روزی رودخانه شهرستان چالوس، ابوالقاسم محمدپور رئیس محیط زیست ضمن تأیید این مسئله و رهاسازی گل‌ولای توسط برخی شرکت‌های شن و ماسه، از پیگیری ادارات مربوطه و بازرسی نامحسوس برای جلوگیری و برخورد با عوامل آن خبر داد.

شهر چالوس محصور بین جنگل‌های سرسبز از جنوب و دریای نیلگون خزر از شمال است که رودخانه‌ای پُرآب و خروشان از میان آن می‌گذرد.

این رودخانه سیلابی و مخرب که از گذشته‌های دور تا ۵۰ سال پیش به‌علت پُرآبی، بدون آلودگی و دارای املاح و مواد مغذی، محل تخم‌ریزی و زیستگاه مهم آزاد ماهیان خزری بوده و به همین دلیل جزو معدود رودخانه‌های حفاظت ‌شده در سطح کشور به ‌شمار می‌آید، به‌علت عدم برداشت بار بستر آن در گذشته یعنی شن، ماسه، مخلوط و سنگ از کف این رودخانه سیلابی، عمق بستر این رود خانه پرآب در آن زمان تا سطح زمین‌های اطراف و حواشی آن نسبت به امروز بسیار کمتر و بین ۲.۵ تا ۳.۵ متر بوده و عرض بستر آن نیز در قیاس با وضعیت کنونی به مراتب کمتر بوده، به‌ طوری که پهنا و گذرگاه آب آن تا ۵۰ سال پیش بین ۲۵ تا ۳۵ متر در نوسان بود.

در گذشته علاوه بر جلوگیری شدید از برداشت بار بستر این رودخانه سیلابی، به ‌خاطر حفظ اکوسیستم، دیوارهای حفاظتی سنگی به ‌طول بیش از ۲ کیلومتر در حاشیه شمالی این رودخانه نیز احداث شده بود اما حاشیه جنوبی این رودخانه، به‌ویژه پایین‌تر از پل فلزی قدیمی به‌علت این که منطقه مزروعی و اراضی کشاورزی قرار داشته و دارای ساکنان کمتری بوده از گذشته تاکنون برای احداث دیواره حفاظتی در این ضلع رودخانه، چندان مورد توجه قرار نگرفته است.

به همین دلیل طی سال‌های طولانی پس از انقلاب به‌علت برداشت بی‌رویه، بار بستر رودخانه (شن و ماسه) توسط دستگاه‌های اجرایی و غیراجرایی و افراد فرصت‌ طلب از رودخانه بزرگ چالوس، موجب شده تا در مواقع سیلابی با تخریب اراضی مردم در ضلع و حاشیه جنوبی این رودخانه که به‌علت نداشتن دیواره حفاظتی، سطح وسیعی از اراضی این حاشیه دچار سیلاب و تخریب شوند.

تا جایی که در حال حاضر عمق بستر این رودخانه تا سطح زمین، بین ۱۰ تا ۱۵ متر و عرض بستر آن نیز در برخی از مناطق و مسیر عبور آب، تا ۱۵۰ متر افزایش یافته و سطح گسترده‌ای از اراضی مزروعی و مسکونی حاشیه‌نشینان و کشاورزان بی‌پناه دچار تخریب شد.

کارشناسان بر این عقیده هستند که طی سال‎های متمادی عوامل مختلفی باعث شدند تا سطح وسیعی از اراضی مردم در حواشی رودخانه چالوس دچار تخریب و از حیث انتفاع خارج شوند که عبارتند از:

1. بی‌برنامگی و عدم توجه جدی مدیریت کلان‌شهر و کمیته برنامه‌ریزی شهرستان چالوس نسبت به این رودخانه زنده، پرآب و زیبا که در صورت برنامه‌ریزی اصولی در راستای گردشگری و تخصیص اعتبارات لازم برای ساماندهی حواشی، اصلاح مسیر، احداث دیواره‌های حفاظتی، تثبیت بستر، کاهش عرض گذر، احیای اراضی تخریب‌شده و اجرای طرح‌های گردشگری به‌ طور گسترده و اصولی، می‌تواند بستر مناسبی جهت اشتغال‌زایی و تأمین عواید عمومی برای بیشتر قریب به اتفاق جوانان و بیکاران منطقه باشد.

2. ناهماهنگی و عدم توافق و اختلاف نظر بین شهرداری چالوس و امور آب شهرستان‌های چالوس و نوشهر در اعمال مدیریت و برنامه‌ریزی مناسب همراه با تخصیص اعتبارات مورد نیاز در حوزه آبریز شهری این رودخانه که از میان شهر به‌ اصطلاح گردشگری چالوس عبور می‌کند.

3. بی‌خبری و عدم توجه مراجع مربوطه در زمینه گردشگری به‌ ویژه اداره گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی شهرستان چالوس نسبت به ارزشمندی، جایگاه، ویژگی‌ها و اثرات زیاد رودخانه چالوس در زمینه‌های گردشگری و اشتغال‌زایی در منطقه.

4. عدم شناخت کامل سرمایه‌گذاران و فعالان عرصه اقتصادی نسبت به نقش ارزنده رودخانه بزرگ چالوس در امر گردشگری و اشتغال‌زایی.

5. عدم بکارگیری درست از سرمایه‌گذاران و بکار نگرفتن بخش خصوصی برای برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری در زمینه گردشگری و استفاده بهینه از این رودخانه زنده، زیبا و پر آب در تمام فصول سال.

6. عدم وجود دیواره‌های حفاظتی طولی و بریدهای عرضی در مسیر ۴ کیلومتری حوزه شهری این رودخانه در حد فاصل بین بند انحرافی در پل شکسته تا مصب و دهنه این رودخانه در سواحل دریا و منطقه فرج آباد.

با توجه به شرایط آب و هوایی، سیلابی بودن، آلودگی‌های زیاد رودخانه چالوس بر اثر هدایت فاضلاب‌های خانگی، بیمارستانی، پساب‌های زراعی، وجود کارگاه‌های متعدد شن و ماسه در مناطق بالادست با گل‌آلود کردن آب باعث شدند، نه تنها آزاد ماهیان خزری، بلکه انواع ماهیان و آبزیان در آن به‌علت آلودگی‌های زیاد از بین بروند.

فاقد مدیر برنامه‌ریز و نگهدارنده در سال‌های اخیر و دیگر عوامل پیدا و پنهان و بازدارنده در استفاده اصولی و مهم‌تر از همه ناتوانی مدیریت کلان‌شهری در نداشتن نگاه درست و نگرش صحیح نسبت به رودخانه بزرگ، پرآب، رها شده، فاقد مدیریت، بلااستفاده و مخرب چالوس موجب شده امروزه این رودخانه از نظر کشاورزان و حاشیه‌ نشینان خسارت ‌دیده، شهروندان برنامه ‌دوست و مدیران برنامه‌محور در دستگاه‌های غیرمرتبط، دیگر این رودخانه را به‌عنوان نعمت نمی‌شناسند بلکه از آن به‌عنوان رودخانه‌ای سیلابی، مخرب، رها شده و آلوده به انواع فاضلاب‌های خانگی، بیمارستانی، پساب‌های زراعی، کارگاه‌های شن و ماسه می‌شناسند که همچون ماری ترسناک و پرپیچ و تاب در میان شهر به‌اصطلاح گردشگری عبور می‌کند و تمام آلودگی‌ها را با خود به دریای خزر می‌ریزد و آن را هم از نیلگونی و پاکی ملوث و آلوده می‌سازد و از آن به‌ عنوان نعمت یاد می‌کنند که زیبایی‌هایش در زیر پوسته این آلودگی‌ها پنهان و نادیده انگاشته شده است.